“Δεν ανησυχούμε για την πειρατεία“, δήλωσε στο Publishers Weekly o George Scotti, διευθυντής channel marketing στις εκδόσεις Springer, όταν ρωτήθηκε για το πρόγραμμα e-books του Springer, που επιτρέπει στα ιδρύματα-πελάτες του να δανείζουν τα e-books του Springer χωρίς προστασία DRM (“Digital Rights Management”). Ο Springer είναι ένας εκδοτικός οίκος διεθνούς εμβέλειας με έδρα τη Γερμανία και εκδίδει επιστημονικά βιβλία και περιοδικά. Το 70% των πωλήσεων του Springer προέρχονται από μεγάλες ακαδημαϊκές και ερευνητικές βιβλιοθήκες, είπε ο Scotti, οι οποίες είναι ανένδοτες στο ότι δε θέλουν DRM ή οποιοδήποτε άλλους τέτοιους περιορισμούς στα e-books που αγοράζουν από τον Springer.
Το πρόγραμμα e-books του Springer ξεκίνησε το 2006 και διαθέτει 40.000 επιστημονικά, τεχνικά και ιατρικά e-books σε PDF (ανάμεσά τους και κάποια εγχειρίδια). Η εταιρεία συζήτησε με τα ιδρύματα-πελάτες της όταν σχεδίασε το πρόγραγμμά της το 2005. “Τους δείξαμε τα αρχικά μας σχέδια και μας είπαν ‘ξεκινήστε από την αρχή”, χωρίς DRM“, είπε ο Scotti (αν και τα βιβλιοπωλεία λιανικών πωλήσεων απαιτούν DRM στα e-books του Springer). Το αποτέλεσμα είναι, σύμφωνα με τον Scotti, “μια καλύτερη εμπερία για τους για τους χρηστες που οδήγησε σε αυξημένη χρήση και καλή απόδοση των επενδύσεων των βιβλιοθηκών”. Ο Scotti είπε ότι το κατέβασμα e-books από τον Springer (τόσο βιβλία όσο και περιοδικά) το 2008 αυξήθηκε κατά 33%, ενώ περισσότερο από διπλασιάστηκε από το 2007 ως το 2009.
“Οι βιβλιοθήκες αγοράζουν κατευθείαν από μας και έχουν στην ιδιοκτησία τους το περιεχόμενο”, ανέφερε. “Από τη στιγμή που οι χρήστες κατεβάζουν το περιεχόμενο, μπορούν να το διανείμουν, να το μοιραστούν, οτιδήποτε. Είναι δικό τους”. Ο Scotti εξήγησε ότι από τη στιγμή που οι βιβλιοθήκες έχουν πληρώσει για το περιεχόμενο τα e-books διατίθενται χωρίς χρέωση σε οποιονδήποτε σε αυτά τα ιδρύματα, οπότε δεν υπάρχει λόγος να το ξαναανεβάσει κανεί ή να το διανείμει και πάλι στο internet. Από τη στιγμή που ένας χρήστης κατεβάσει το e-book από τη βιβλιοθήκη, δε χρειάζεται να το επιστρέψει. “Κάποιοι από τους ανταγωνιστές μας φοβούνται να το κάνουν αυτό, αλλά εμείς λέμε ‘απελευθερώστε το περιεχόμενο'”.
Τα e-books των εκδόσεων Springer πουλιούνται είτε ως ολόκληρα βιβλία είτε ανα κεφάλαιο. “Οι ερευνητές μπορεί να χρειάζοντοναι ολόκληρο το βιβλίο, οι φοιτητές χρειάζονται συχνά μόνο ένα κεφάλαιο. Πολιτική μας είναι να δίνουμε στους πελάτες μας αυτό που θέλουν”. Και παρόλο που όλα τα e-books του Springer είναι αυτή τη στιγμή σε PDF, o Scotti δήλωσε ότι ο εκδοτικός οίκος πρόκειται να προσθέσει e-books σε ePUB στον μέλλον. Ο Springer διαθέτει επίσης ένα πρόγραμμα που ονομάζεται MyCopy, που επιτρέπει σε έναν αναγνώστη που έχει κατεβάσει ένα e-book από τον Springer να παραγγείλει ένα τυπωμένο αντίτυπο (print-on-demand) για $24.95. Αν και ο Springer δεν εκδίδει πολλά εγχειρίδια, λόγω της τιμής της υπηρεσίας MyCopy, ο Scotti λέει ότι τα εγχειρίδια που διαθέτουν είναι από τους πιο δημοφιλείς τίτλους που τυπώνονται μέσω του MyCopy. “Ο κόσμος θέλει συχνά και ένα τυπωμένο και ένα ψηφιακό αντίτυπο”.
Στα 199 ευρώ από τα 239 έπεσε η τιμή του Cybook Opus της Bookeen στο online βιβλιοπωλείο των εκδόσεων Καστανιώτη όσο και στα Public. Για το online βιβλιοπωλείο του Καστανιώτη ισχύει για όλα τα χρώματα της συσκευής, ενώ στα Public ισχύει για όλα τα χρώματα εκτός από το λευκό, που παραμένει στα €239 (πάντως έχει ακριβώς τα ίδια τεχνικα χαρακτηριστικά με τα υπόλοιπα, οπότε ή δεν έχουν ανανεώσει ακόμα πλήρως το site τους ή δεν ξέρω τι άλλο μπορεί να συμβαίνει).
To βιβλίο του Έρμαν Έσσε “Κάτω από τον τροχό” (μετάφραση: Γιώτα Λαγουδάκου) ανέβασαν σήμερα οι εκδόσεις Καστανιώτη, συγχρόνως με την επανέκδοση του βιβλίου και τυπωμένου. Είναι στα €9.90, ενώ το τυπωμένο βιβλίο είναι στα €14 (30% έκπτωση).
Ενδιαφέρουσα και η θεματική του βιβλίου. Η σύνοψη:
Ο Χανς Γκίμπενρατ είναι ένας ιδιαίτερα προικισμένος έφηβος που γεννιέται σε κάποιο ειδυλλιακό χωριό του Μέλανα Δρυμού στις αρχές του περασμένου αιώνα. Οι εξαιρετικές του ικανότητες στα Αρχαία Ελληνικά και τα Λατινικά προσελκύουν το έντονο ενδιαφέρον των δασκάλων του, ταυτόχρονα όμως τον αποξενώνουν από όλα όσα συνιστούν το πλαίσιο της ομαλής μετάβασης από την παιδικότητα στην ενηλικίωση. Αφού περνάει με επιτυχία τις σχετικές εξετάσεις, αρχίζει να φοιτά στη Θεολογική Σχολή του Μάουλμπρον, όπου η αυστηρή σχολική πειθαρχία και τάξη έρχονται σε σύγκρουση με την προσωπική του ορμητική ανάγκη για ελευθερία. Το εκπαιδευτικό σύστημα και οι υπερβολικές του απαιτήσεις καταρρακώνουν τον νεαρό έφηβο, τον αποσπούν βίαια από τις μικροχαρές της παιδικής ηλικίας, τον απομακρύνουν από την ομορφιά της φύσης, του απαγορεύουν ουσιαστικά κάθε σχέση με τους συνομηλίκους του, οδηγώντας τον τελικά στην καταστροφή. Σχεδόν έναν ολόκληρο αιώνα μετά, το Κάτω από τον τροχό αποτελεί ένα δριμύτατο, σαρκαστικό και ταυτόχρονα λυρικό Κατηγορώ εναντίον γονέων και παιδαγωγών που, τυφλωμένοι από τις προσωπικές τους φιλοδοξίες, είναι ανίκανοι να συναισθανθούν τις ευαισθησίες και τις ανάγκες της ευάλωτης εφηβικής ψυχής. Nέα, ολοκληρωμένη μετάφραση από τα Γερμανικά.
Οι εκδόσεις Ίκαρος εξέδωσαν τα 7 πρώτα βιβλία τους σε ebooks. Τα ebooks είναι PDF (με Adobe DRM) και διατίθενται από το myeBooks.gr. Πρόκειται για ποιητικές συλλογές των Γιάννη Αντιόχου, Γιάννη Καλπούζου, Δημήτρη Λαμπρέλλη, Λέλης Μπέη, Ηρώ Παπαβασιλείου και Δήμη Παπαβασιλείου. Η τιμή για το κάθε ebook είναι ενιαία, στα €5.99, που αντιστοιχεί για τα περισσότερα ebooks σε έκπτωση 40% σε σχέση με τα αντίστοιχα τυπωμένα βιβλία. Τα αρχικά, τυπωμένα βιβλία έχουν εκδοθεί την περίοδο 2007-2009.
Η είσοδος των εκδόσεων Ίκαρος, ενός εκδοτικού οίκου ποίησης, στο ηλεκτρονικό βιβλίο είναι ενδιαφέρουσα και σημαντική σε ένα περιβάλλον στην Ελλάδα που ακούμε ακόμα αρκετά συχνά πόσο σημαντικό είναι το τυπωμένο βιβλίο γιατί μυρίζεις το χαρτί, ενώ το ηλεκτρονικό βιβλίο δεν επιτρέπει πιο προσωπική σχέση με το κείμενο. Ο Ίκαρος ιστορικά έχει επίσης ένα σημαντικό και βαρύ κατάλογο με ποιητές όπως ο Σεφέρης, ο Ελύτης, ο Μανώλης Αναγνωστάκης, ο Νίκολας Κάλας, ο Νίκος Καρούζος κ.ά. Και θα ήταν εξαιρετικά ενδιαφέρον να εκοδοθούν σε ηλεκτρονικά βιβλία.
Διαγωνισμό με δώρο ένα tablet PC Folio 100 ανακοίνωσε η Toshiba Ελλάδας στη σελίδα της στο Facebook. Σύμφωνα με την ανακοίνωση:
Θέλουμε τη συμμετοχή σας για τη δημιουργία ενός e-book με 25 συναρπαστικές ιστορίες γραμμένες από εσάς, τους θαυμαστές της Toshiba!!! Σας δίνουμε την ευκαιρία να αναδείξετε το συγγραφικό σας ταλέντο και να διεκδικήσετε το μοναδικό ολοκαίνουριο tablet της Toshiba Folio 100!
Η Toshiba προετοιμάζει ένα e-book με τη βοήθεια των θαυμαστών της στο Facebook για να γιορτάσει τα 25α γενέθλιά της! Η καλύτερη ιστορία για την εμπειρία σας από τον πρώτο σας υπολογιστή ή το πρώτο σας laptop, θα βραβευτεί με ένα tablet Folio 100!
Οι προϋποθέσεις για να λάβετε μέρος στο διαγωνισμό είναι οι ακόλουθες:
Να έχετε το δικό σας ενεργό λογαριασμό στο Facebook (με το πραγματικό σας όνομα), να είστε πάνω από 18 ετών και να έχετε τουλάχιστον 30 φίλους στο Facebook
Να έχετε κάνει post τη δική σας ιστορία ως comment στο Techblog.gr ή το e-go.gr ή να την έχετε δημοσιεύσει κάτω από την ανακοίνωση του διαγωνισμού στη σελίδα της Toshiba Greece στο Facebook
Σταδιακά, μέσα από τις αναρτήσεις στο blog, έχει διαμορφωθεί ένας κατάλογος με όλες τις βασικές πηγές για ebooks στα ελληνικά. Σίγουρα θα υπάρχουν και άλλες πηγές που δεν έχουν περιληφτεί, αλλά νομίζω ότι όλες οι πηγές με σημαντικό αριθμό ebooks βρίσκονται εκεί. Και με δεδομένο ότι ένα από τα συνηθέστερα ερωτήμα είναι “υπάρχουν ebooks στα ελληνικά;” αυτός ο κατάλογος δίνει μια πρώτη, ποσοτική απάντηση. Όμως όλα τα ebooks δεν είναι ίδια, και μάλιστα όλα τα ebooks δεν είναι στον ίδιο βαθμό ebooks. Κάτω από την ονομασία ebooks περιλαμβάονται αρκετά διαφορετικά είδη αρχείων, που δεν είναι όλα το ίδιο επαρκή με τα σημερινά, αυστηρότερα κριτήρια για τα ebook. Με τα ebook να κάνουν δειλά, αλλά σταθερά την εμφάνισή τους και στην Ελλάδα και τα ελληνικά, είναι σημαντικό να υπάρχει μια καταγραφή του τι υπάρχει και πού βρισκόμαστε όχι μόνο με ποσοτικά, αλλά και ποιοτικά κριτήρια. Γιατί τα ebook δεν είναι απλά ένα βιβλίο που διαβάζεται ηλεκτρονικά, είναι ένα βιβλίο κατάλληλα διαμορφωμένο για να διαβαστεί ηλεκτρονικά. Έτσι, είναι σημαντικό να υπάρχει ένα είδος index, με ποσοτικά αλλά με ποιοτικά κριτήρια, που να μετράει την πρόοδο των ebook στην Ελλάδα και στα ελληνικά. Κι εδώ η λέξη index έχει μια διπλή σημασία: είναι τόσο ο δείκτης όσο και ο κατάλογος.
Ας δούμε λοιπόν ποια είναι τα ποιοτικά κριτήρια για τη διαμόρφωση του, για το τι και πώς ακριβώς θα μετρήσουμε, τι θα περιληφτεί και τι θα αποκλειστεί.
Τα ebooks του index είναι τα ebooks στα ελληνικά που κυκλοφορούν νόμιμα. Υπάρχουν αρκετές εκατοντάδες βιβλία που έχουν σκαναριστεί σε PDF εικόνας και μοιράζονται μέσα από torrent ή υπηρεσίες όπως το rapidshare. Συχνά, αυτό είναι μια προσπάθεια των αναγνωστών να δημιουργήσουν ένα ηλεκτρονικό αντίτυπο από τα βιβλία που τους ενδιαφέρουν σε συνθήκες που για τα περισσότερα τυπωμένα βιβλία στα ελληνικά δεν υπάρχουν αντίστοιχα ηλεκτρονικά βιβλία (φαινόμενο jisui). Παρ’ όλ’ αυτά, αποτελουν μια μη-νόμιμη πηγή ebooks. Όσα ebooks όμως είτε δεν έχουν πια πνευματικά δικαιώματα (public domain) είτε έχουν πνευματικά δικαιώματα αλλά διατίθενται δωρεάν από τους συγγραφείς και τους εκδότες τους έχουν περιληφτεί κανονικά στην καταμέτρηση.
Ένα μεγαλύτερο ζήτημα είναι γενικά τα PDF. Πολλά από αυτά που ονομάζονται ebooks στα ελληνικά είναι αρχεία PDF. Χαρακτηριστικά, από τα 778 ebooks που πουλιούνται από το myeBooks.gr μόνο 24 είναι σε ePUB! Τα PDF όμως, αν και πολύ διαδεδομένα, δεν είναι 100% ebooks. Αν και το PDF είναι ένας σχετικά εύκολος και γρήγορος τρόπος να ψηφιοποιήσει κανείς ένα βιβλίο, είτε σκανάροντάς το είτε μετατρέποντας ένα αρχείο κειμένου σε PDF, δε βολεύει ιδιαίτερα στην ανάγνωση. Δε βολεύει καν για την ανάγνωση από έναν ηλεκτρονικό υπολογιστή, όπου απαιτείται έντονο scrolling και zoom in/zoom out, και σίγουρα δε βολεύει για ανάγνωση στις συνήθως 6 ίντσες της οθόνης ενός ηλεκτρονικού αναγνώστη. Αυτό δε σημαίνει ότι δεν έχει νόημα ή δεν μπορούμε να διαβάσουμε ένα PDF σε έναν ηλεκτρονικό αναγνώστη (και δεν αναφέρομαι εδώ μόνο στο αν υποστηρίζεται το είδος αυτό του αρχείου, αλλά στην αναγνωσιμότητά του, στην αναγνωστική εμπειρία), απλά οι περισσότερες βασικές δυνατότητες των ηλεκτρονικών αναγνωστών, όπως ο ορισμός του μεγέθους της γραμματοσειράς και η πλήρης προσαρμογή του κειμένου στην οθόνη, με τα PDF δεν μπορούν να αξιοποιηθούν – και είναι αυτές οι δυνατότητες που επαναστατικοποίησαν την ηλεκτρονική ανάγνωση, είναι αυτές οι δυνατότητες που καθορίζουν τι είναι ένα ποιοτικό ebook σήμερα. Κάποια PDF είναι εν μέρει άδικο που δεν περιλαμβάνονται στην καταμέτρηση αυτή. Π.χ. τα ελληνικά ebooks σε pdf που περιλαμβάνονται στο Cybook Opus και το BeBook είναι ειδικά διαμορφωμένα ώστε να ταιριάζουν σε μια οθόνη 5 ή 6 ιντσών, να μην απαιτείται ζουμάρισμα κλπ. Παρ’ όλ’ αυτά, δεν έχουν τις δυνατότητες προσωπικών ρυθμίσεων που προσφέρουν οι ηλεκτρονικοί αναγνώστες. Το ότι δεν καταμετρώνται γενικώς τα PDF είναι ένας ακόμα λόγος που δεν περιλαμβάνονται και τα βιβλία από τα torrent, που είναι στο συνολό τους αρχεία PDF, και μάλιστα PDF εικόνας.
Τέλος, δε συμπεριλαμβάνονται τα CD και τα DVD που τόσο παλιότερα όσο και σήμερα ακόμη κυκλοφορούν συχνά με την ονομασία “ψηφιακά βιβλία”. Ο λόγος είναι ότι δεν είχαν σκοπό να αποτελέσουν και δεν μπορούν να αποτελέσουν μια διάδοχη κατάσταση του τυπωμένου βιβλίου. Αυτά τα CD και τα DVD ήταν περισσότερο ένα multimedia, στοιχειωδώς διαδραστικό συμπλήρωμα παρά μια ηλεκτρονική εναλλακτική στα τυπωμένα βιβλία. Αλλιώς, κανείς δε θα “διάβαζε” ένα CD ή ένα DVD αντί να διαβάσει ένα μυθιστόρημα ή ένα βιβλίο ιστορίας. Τα CD και τα DVD αυτά, αν και συγγενεύουν με τα ebooks-εφαρμογές για iPad και iPhone, είναι φτιαγμένα αποκλειστικά για τον υπολογιστή και δεν είναι διαθέσιμα για τις βασικότερες συσκευές ανάγνωσης πέρα από τους ίδιους τους ηλεκτρονικούς αναγνώστες: τα tablet PC και τα κινητά τηλέφωνα. Είναι δηλαδή προγράμματα για τον υπολογιστή, όχι ηλεκτρονικά βιβλία.
Ερχόμαστε έτσι σε αυτά που είναι πραγματικά, 100% ebooks, αυτά τα βιβλία που πράγματι μας κάνουν να μιλάμε σήμερα για την πιθανότητα τα τυπωμένα βιβλία να αντικατασταθούν στο μέλλον από τα ηλεκτρονικά βιβλία. Πρόκειται για τα ebooks σε ePUB και σε Mobipocket, τις δύο δηλαδή μορφές αρχείων που επιτρέπουν στο κείμενο να προσαρμόζεται πλήρως στη διαθέσιμη οθόνη, να διαβάζουμε όλο το περιεχόμενό του βιβλίου πατώντας απλά το κουμπί για την επόμενη σελίδα, να τροποποιούμε το κείμενο ως προς το μέγεθος και το είδος της γραμματοσειράς, την πυκνότητα των γραμμών και των χαρακτήρων. Τέτοιου είδος αρχεία δεν είναι, για να είμαστε ακριβείς, μόνο το ePUB και το Mobipocket, υπάρχουν μερικά ακόμα, αλλά αυτά τα δύο είναι τα βασικά και τα πιο διαδεδομένα (ειδικά το ePUB), ενώ στα υπόλοιπα αντίστοιχα είδη αρχείων δεν υπάρχει ελληνικό περιεχόμενο, γι’ αυτό και δε μας απασχολούν εδώ. Τα αρχεία ePUB και Mobipocket δε διαβάζονται μόνο στους ηλεκτρονικούς αναγνώστες, αλλά και σε υπολογιστές, tablet PC και smartphones. Τέλος, κριτήριο για τη συμπερίληψη στην καταμέτρηση δεν είναι τα αρχεία να είναι μόνο ePUB ή Mobipocket, αλλά να είναι και σωστά δημιουργημένα, δηλαδή από τα αρχεία ePUB περιλαμβάνονται μόνο όσα έχουν ενσωματωμένες τις ελληνικές γραμματοσειρές, γιατί χωρίς την ενσωμάτωση των γραμματοσειρών στα αρχεία ePUB εμφανίζεται ένα ? σε κάθε τονισμένο γράμμα όταν χρησιμοποιείται το software της Adobe για την ανάγνωσή του, που είναι το πλέον διαδεδομένο.
Αντίθετα με τα CD και τα DVD, τα πρώτα ebook-εφαρμογές, που ως τώρα αφορούν τις συσκευές με iOS (iPhone, iPad, iPod touch), είναι πραγματικά ebook, δηλαδή έχουν τη δυνατότητα να υποκαταστήσουν ένα τυπωμένο βιβλίο, και μάλιστα κάποια από αυτά μάλλον θα τα κατηγοριοποιούσαμε σαν ένα είδος “enhanced ebooks”, με ήχογραφημένη αφήγηση και στοιχειώδες animation. Τα πράγματα βέβαια εδώ είναι πολύ στην αρχή τους, οπότε απλώς καταγράφεται σε μια ξεχωριστή κατηγορία τι υπάρχει ως τώρα με ανοιχτό το πού τελικά θα έπρεπε να ενταχτούν τα ebooks-εφαρμογές.
Με βάση αυτά τα φίλτρα και τα κριτήρια, πόσα ebooks, λοιπόν, υπάρχουν στα ελληνικά σε ePUB και Mobipocket; Σύμφωνα με τη σημερινή καταμέτρηση είναι 287. Συγκεκριμένα, πρόκειται για 28 ebooks των εκδόσεων Καστανιώτη, 15 των εκδόσεων Πατάκη, 11 των εκδόσεων Ψυχογιός, 134 που διατίθενται από το e-bookshop.gr (από τα oποία 23 είναι των εκδόσεων Anubis, 80 εκδόσεις από το e-bookshop.gr κλασικών έργων της νεοελληνικής λογοτεχνίας και τα υπόλοιπα βασικά αυτοεκδόσεις) και 99 ebooks που διατίθενται από το Project Gutenberg.
Έτσι, η κατάσταση στο χώρο του ηλεκτρονικού βιβλίου στην Ελλάδα και στα ελληνικά διαμορφώνεται ως εξής:
eAnagnostis index 15/11/2010: 287 ePUB/Mobipocket, 3 εφαρμογές
Ο δείκτης/κατάλογος θα ανανεώνεται τακτικά για να αντανακλά την κυκλοφορία νέων ebooks ή την ενσωμάτωση άγνωστων ως τώρα πηγών. Αν έχετε να επισημάνετε κάποια πηγή με ebooks που δεν έχω συμπεριλάβει στον κατάλογο ή αν θεωρείτε ότι τα κριτήρια για το ποια ebooks περιλαμβάνονται και ποια όχι μπορούν να βελτιωθούν, σχολιάστε κάτω από αυτήν την ανάρτηση.
Από τα μέσα Οκτώβρη έχω το Kindle του Amazon (6 ίντσες, WiFi) και είναι μια πραγματικά ποιοτική συσκευή σε καλή τιμή. Προχτές μάλιστα έκανα κάτι που ως τώρα είχα κάνει μόνο με τυπωμένα βιβλία. Διάβασα ένα λογοτεχνικό ebook 200 σελίδων περίπου μέσα σε μία μέρα και το διάβασα στο Kindle (ήταν σε μορφή mobipocket). Το διάβασα μάλιστα συνεχόμενα, με ελάχιστες διακοπές, σε 8 ώρες περίπου. Καμία κούραση, ήταν το ίδιο ξεκούραστο στα μάτια με το χαρτί και, μάλιστα, επειδή το Kindle είναι πολύ ελαφρύ, ήταν πιο ξεκούραστο στο χέρι από ένα βιβλίο (πέρα από την εύχερεια σημειώσεων και υπογραμμίσεων). Το είχα φορτίσει πριν καμία βδομάδα, διάβασα το ebook μου (βλέποντας και κάνα email πού και πού) και ακόμα και σήμερα η μπαταρία είναι σε υψηλά επίπεδα.
Ωραίο λοιπόν το Kindle. Έχει όμως ένα μεγάλο μειονέκτημα. Δεν υποστηρίζει αρχεία ePUB, τα αρχεία στα οποία εκδίδονται σχεδόν όλα τα ebooks εκτός από αυτά που πουλάει το Amazon. Αυτό όμως δε θα ήταν καθόλου πρόβλημα αν τα αρχεία ePUB που πουλιούνται δεν ήταν κλειδωμένα με DRM (“Digital Rights Management” της Adobe). Γιατί, αν δεν ήταν κλειδωμένα, θα τα μετέτρεπα εύκολα και γρήγορα από ePUB σε mobipocket με το δωρεάν πρόγραμμα Calibre και θα τα διάβαζα στο Kindle μου.
Το Amazon έχει πάνω από 700.000 ebooks προς πώληση, είναι πολλά, αλλά δεν είναι όλα τα ebooks που κυκλοφορούν φυσικά. Και ήρθε λοιπόν εκείνη η μέρα που έχοντας Kindle έψαχνα ένα ebook στο Amazon και δεν το έβρισκα! Όταν έγραφα για το κλείδωμα των ebooks (DRM) και τα δικαιώματα των αναγνωστών, είχα διαπιστώσει ότι σε όσες σελίδες και blog διάβαζα όλοι θεωρούσαν ως γνωστό και δεδομένο ότι το DRM της Adobe, η παραλλαγή που χρησιμοποιεί το Barnes & Noble, αλλά και το κλείδωμα του Amazon έχουν ξεκλειδωθεί και μπορεί κανείς να μετατρέψει τα ebooks που αγοράζει σε μορφή κατάλληλη για τη συσκευή του. Έχοντας την παράκαμψη του DRM (“ξεκλείδωμα”) και τη μετατροπή του ebook που θα αγόραζα ως μια πιθανότητα, άρχισα να ψάχνω σε online βιβλιοπωλεία πέρα από το Amazon και πράγματι σε λίγο βρήκα το ebook που αναζητούσα στο Kobo, σε καλή τιμή μάλιστα, αλλά βέβαια σε ePUB κλειδωμένα με το DRM της Adobe.
Το αγόρασα λοιπόν και αποδείχτηκε ότι η παράκαμψη του DRM της Adobe δεν είναι κάτι ιδιαίτερα δύσκολο. Μια στοιχειώδης αναζήτηση στο internet μου έδωσε τον τρόπο για να παρακάμψω το DRM μέσα σε λίγη ώρα, παρότι το έκανα για πρώτη φορά, και με πολύ βασικές γνώσεις υπολογιστών. Στη συνέχεια πήρα το ePUB, το μετέτρεψα με το Calibre μέσα σε δευτερόλεπτα σε mobipocket και το διάβασα στο Kindle μου. Και όλα αυτά για να μπορέσω να διαβάσω στη συσκευή μου το ebook που είχα εντελώς νόμιμα αγοράσει.
Αυτή η -αναγκαστική- εμπειρία αποδεικνύει βέβαια μερικά σημαντικά πράγματα για το DRM και τις συνέπειές του.
Το DRM της Adobe και το “σίγουρο κλείδωμα” του αποδείχτηκε ένας πύργος από τραπουλόχαρτα. Οποιοσδήποτε έχει στοιχειώδεις γνώσεις υπολογιστών και το ψάξει λίγο στο internet, το παρακάμπτει. Φαίνεται ότι ο μόνος που μπορεί να κοιμάται ήσυχος με το DRM της Adobe δεν είναι οι συγγραφείς, οι εκδοτικοί οίκοι και τα βιβλιοπωλεία ebooks, αλλά η ίδια η Adobe, που χρεώνει διόλου ευκαταφρόνητα ποσά για να πουλήσει τα προγράμματα για το κλείδωμα των ebooks.
Πέρα από εντελώς αναποτελεσματικό, το DRM (της Adobe εν προκειμένω) τιμωρεί αυτούς που αγοράζουν νόμιμα τα ebooks τους. Με τη λογική όσων χρησιμοποιούν το DRM, θα έπρεπε να έχουμε έναν ebook reader για να διαβάζουμε ebooks από όσους χρησιμοποιούν το DRM της Adobe, έναν άλλο ebook reader για να διαβάζουμε τα ebooks του Amazon και για να διαβάζουμε ebooks από το iBookstore της Apple θα έπρεπε να έχουμε και iPad! Και όχι μόνο αυτό. Αν σήμερα αγοράσει κανείς έναν Sony Reader ή όποια άλλη συσκευή που υποστηρίζει το DRM της Adobe και αργότερα αγοράσει ένα Kindle που δεν το υποστηρίζει (ή το αντίστροφο), απλά δεν μπορεί να διαβάσει κανένα από τα ebooks με DRM που έχει αγοράσει. Το DRM και δεν προστατεύει τα πνευματικά δικαιώματα των συγγραφέων και των εκδοτών και εμποδίζει τον αναγνώστη να διαβάζει τα ebooks του σε όποια συσκευή θέλει, τον εμποδίζει να διαβάζει τα ebooks που αγοράζει από όποιο βιβλιοπωλείο έχει την καλύτερη τιμή ή έχει το ebook που τον ενδιαφέρει σε μία και μόνο συσκευή, τον εμποδίζει να έχει στη διαθεσή του για μια ζωή τα ebooks που αγοράζει.
Ό,τι κλειδώνει, λοιπόν, ξεκλειδώνει. Το αν θα υπάρξει εκτεταμένη αντιγραφή και μοίρασμα των ebooks (“πειρατεία”) δεν εξαρτάται από το αν θα πουλάει κανεις τα ebooks με DRM ή χωρίς DRM. Εξαρτάται από το αν οι συγγραφείς και οι εκδότες κυκλοφορήσουν σε ebook ακριβώς τα δημοφιλή βιβλία τους και μάλιστα συγχρόνως με την κυκλοφορία των αντίστοιχων τυπωμένων τίτλων και εξαρτάται από το αν η τιμή των ebooks είναι σαφώς χαμηλότερη από τα τυπωμένα βιβλία. Γιατί το DRM της Adobe δε διασφαλίζει τίποτα σε συγγραφείς και εκδότες και επιπλέον κάνει τη ζωή πιο δύσκολη σε όσους αγοράζουν νόμιμα.
Άρχισαν να διατίθενται από το iTunes της Apple τα 3 πρώτα ebooks των εκδόσεων Καστανιώτη, ενώ σύντομα ο αριθμός τους θα αυξηθεί. Τα ebooks είναι σε μορφή ePUB και διαβάζονται μέσω της εφαρμογής iBooks της Apple σε iPad, iPhone και iPod touch.
Προς το παρόν είναι διαθέσιμα στο αμερικάνικο, καναδέζικο, αγγλικό, γαλλικό και γερμανικό iBookstore (απαιτείται πιστωτική κάρτα η οποία έχει εκδοθεί στην αντίστοιχη χώρα), καθώς στο ελληνικό κατάστημα δεν έχει ξεκινήσει ακόμα η εμπορική διάθεση βιβλίων.
Τα 3 ebooks είχαν αρχίσει να διατίθενται και από το site των εκδόσεων Καστανιώτη (review), όπου οι τιμές τους είναι σαφώς χαμηλότερες καθώς δεν επιβαρύνονται με τα ποσοστά της Apple, ενώ υπάρχουν και οδηγίες για το πώς να διαβαστούν σε iPad, iPhone και iPod touch.
Στα αριστέρα ένα βασικό αγαθό, στα δεξιά ένα είδος πολυτελείας
Είναι εντελώς παράδοξο, αλλά είναι αλήθεια. Ο ΦΠΑ για τα ηλεκτρονικά βιβλία (e-books) είναι διαφορετικός από τον ΦΠΑ για τα τυπωμένα βιβλία. Και όχι απλά διαφορετικός. Είναι τετραπλάσιος από τα τυπωμένα βιβλία. Ένα τυπωμένο βιβλίο έχει σήμερα στην Ελλάδα ΦΠΑ 5.5% (κατηγορία υπερμειωμένου ΦΠΑ), ενώ το ηλεκτρονικό βιβλίο έχει ΦΠΑ 23% (κατηγορία κανονικού ΦΠΑ), εκτός αν είναι CD-ROM. Ο λόγος είναι ότι η online αγορά ενός ηλεκτρονικού βιβλίου θεωρείται ηλεκτρονική υπηρεσία και έτσι δεν εντάσσεται στις διατάξεις για τη φορολόγηση του βιβλίου. Η online αγορά ενός τυπωμένου βιβλίου δε θεωρείται υπηρεσία και έτσι ο συντελεστής δεν αλλάζει.
Δεν πρόκειται για ελληνική ιδιαιτερότητα, το ίδιο ισχύει σε όλη την Ευρωπαϊκή Ένωση, όπου το τυπωμένο βιβλίο και τα βιβλία σε CD-ROM εντάσσονται στον αντίστοιχο χαμηλότερο συνετελεστή και τα ηλεκτρονικά βιβλία, που πουλιούνται στο internet, εντάσσονται στον αντίστοιχο υψηλότερο συντελεστή. Η κατηγοριοποίηση του ηλεκτρονικού βιβλίου ως ηλεκτρονικής υπηρεσίας και η εξαίρεσή του από το μειωμένο ΦΠΑ ορίζεται από Οδηγία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (άρθρο 98 παράγραφος 2 της Οδηγίας για το ΦΠΑ: Οδηγία 2006/112/ΕΚ του Συμβουλίου [PDF], 28/11/2006) και κανένα κράτος-μέλος δεν μπορεί να μονομερώς να εντάξει το ηλεκτρονικό βιβλίο στο χαμηλότερο συντελεστή ΦΠΑ.
Η λογική του μειωμένου ΦΠΑ για το βιβλία είναι προφανής. Πρόκειται για ένα βασικό αγαθό που θα πρέπει να είναι διαθέσιμο σε όλους και όλες και γι’ αυτό πρέπει να έχει τη μικρότερη δυνατή φορολογία. Είναι δηλαδή όπως τα βασικά τρόφιμα. Νομίζω δε χρειάζεται να επιχειρηματολογήσει κανείς για το ότι το ηλεκτρονικό βιβλίο είναι, πρώτον, μια άλλη μορφή του ίδιου πράγματος και ότι, δεύτερον, είναι εξίσου βασικό αγαθό όσο και το τυπωμένο βιβλίο. Ο ΦΠΑ στα e-books πρέπει, επομένως, να είναι όσο και στα τυπωμένα βιβλία και ούτε εκατοστό της ποσοστιαίας μονάδας παραπάνω.
Έχοντας πει αυτά, η υψηλότερη φορολόγηση των e-books δεν μπορεί να αποτελεί άλλοθι για τους εκδότες, ώστε να διαθέτουν τα ηλεκτρονικά τους βιβλία σε τιμές κοντά ή μόνο λίγο φτηνότερες από τα αντίστοιχα τυπωμένα. Μια έκπτωση της τάξης του 10-20% είναι κάτι που μπορεί να βρει ο κάθε αναγνώστης στα περισσότερα βιβλιοπωλεία ακόμα και για τα τυπωμένα βιβλία. Το ηλεκτρονικό βιβλίο όμως, από τη στιγμή που δεν τυπώνεται, δεν επιβαρύνεται με το κόστος του χαρτιού και των υπόλοιπων τυπογραφικών εξόδων, δε δεσμεύει χρήματα και αποθηκευτικούς χώρους για να παραχτεί πριν (και αν) πουληθεί, ενώ δεν υπάρχουν έξοδα δια τη διανομή του. Επιπλέον, το 50% τιμής που πληρώνει ο αναγνώστης για ένα τυπωμένο βιβλίο πηγαίνει στο βιβλιοπωλείο, όχι στον εκδότη. Και αυτό το κόστος μειώνεται δραματικά, αφού το ποσοστό της τελικής τιμής που κρατάει μια online πλατφόρμα πώλησης e-books είναι σαφώς χαμηλότερο, ενώ αρκετοί εκδότες διαθέτουν τα e-books τους απευθείας και από τα δικά τους online βιβλιοπωλεία χωρίς να πληρώνουν ποσοστά σε κάποιον τρίτο. Όσο για το κόστος σε software και εργασία που απαιτείται για το πέρασμα στις ψηφιακές εκδόσεις, είναι κάτι που θα πρέπει να αποσβεστεί σταδιακά και ελαχιστοποιείται όσο περισσότερα e-books διατίθενται προς πώληση.
[1] Γαλλία: βιβλία με πορνογραφικό ή βίαιο περιεχόμενο
[2] Βρετανία: μηδενικό ΦΠΑ για ηχητικά βιβλία ή βιβλία για αναπήρους που αγοράζονται από φιλανθρωπικά ιδρύματα
[3] Ιταλία: βιβλία σε γραφή Braille ή σε κασέτες και άλλα μαγνητικά μέσα για την υποστήριξη ανθρώπων με μειωμένη όραση
[4] Λιθουανία: : τα βιβλία υπόκεινται σε ΦΠΑ 9% ως το τέλος του 2010 και σε ΦΠΑ 21% στη συνέχεια
[5] Πολωνία: ορισμένα βιβλία υπόκεινται σε μηδενικό ΦΠΑ ως το τέλος του 2010. Ο μειωμένος συντελεστής 7% ισχύει για όλα τα βιβλία, εκτός των τηλεφωνικών και άλλων καταλόγων
[6] Πορτογαλία: βιβλία πορνογραφικού ή άσεμνου περιεχομένου και βιβλία βιβλιοδετημένα σε δέρμα κλπ
[7] Σουηδία: ο μειωμένος συντελεστής ΦΠΑ 6% ισχύει επίσης για προϊόντα πληροφόρησης που χρησιμοποιούνται από άτομα με δυσκολίες ανάγνωσης, περιορισμένη όραση κλπ
Το Amazon απέσυρε σήμερα “οδηγό παιδοφιλίας”, που είχε ανέβει στο online βιβλιοπωλείο ως ebook μέσω της πλατφόμας αυτοέκδοσης Digital Text Platform. To Kindle ebook έδινε συμβουλές σε παιδόφιλους για το πώς να προσεγγίσουν παιδιά και να αποφύγουν το κοινωνικό στίγμα. Το Amazon αναγκάστηκε να κατεβάσει το ebook μετά από έντονες διαμαρτυρίες που έφτασαν μέχρι την απειλή μποϊκοτάζ από τους πελάτες του, καθώς αρχικά υποστήριζε οτι η απόσυρση του βιβλίου θα συνιστούσε λογοκρισία.
Το ebook, με συγγραφέα τον Phillips Greaves και τίτλο “The Pedophile’s Guide to Love and Pleasure: a Child-lover’s Code of Conduct”, εκδόθηκε μέσω της πλατφόρμας αυτοέκδοσης του Amazon στα τέλη του Οκτωβρίου και πουλιόταν για $4.79. Το Amazon επιτρέπει την υποβολή και την έκδοση βιβλίων από συγγραφείς, χωρίς το ίδιο να τα ελέγχει ή να τα εγκρίνει, ενώ στους όρους χρήσης της υπηρεσίας ο ορισμός του τι θα μπορούσε να είναι προσβλητικό περιεχόμενο είναι ασαφής: προσβλητικό είναι “αυτό που θα ήταν αναμενόμενο να θεωρηθεί προσβλητικό”. Η αρχική θέση του Amazon για τον “οδηγό παιδοφιλίας” ήταν ότι “αποτελεί λογοκρισάι να μην πουλάμε ορισμένα βιβλία απλά επειδή εμείς ή άλλοι πιστεύουμε ότι το μήνυμά τους είναι κατακριτέο”.
Το επεισόδιο αυτό δείχνει ότι, παρά τις δυνατότητες για άμεση και εύκολη δημοσίευση χωρίς έγκριση που δίνουν οι πλατφόρμες αυτοέκδοσης ebooks, χρειάζονται πιο σαφής και συγκεκριμένοι κανόνες για το τι μπορεί να δημοσιευτεί, αλλά και επίβλεψη, όχι απαραίτητα έγκριση, του ποια ebook ανεβάινουν στην πλατφόρμα αυτοέκδοσης, για να αποτρέπεται η πώληση βιβλίων που η έκδοση τους νομιμοποιεί και προτρέπει σε πρακτικές όπως η παιδοφιλία και η μη-έκδοσή τους από κάποιον εκδοτικό οίκο δεν παραβιάζει την ελευθερία του λόγου.
