Το άρθρο δημοσιεύτηκε στην ιντερνετική έκδοση της Καθημερινής, 18 Νοεμβρίου 2010, και ο αρχικός τους τίτλος ήταν: Η «ψηφιακή» επανάσταση αλλάζει το μοντέλο της ακαδημαϊκής εκπαίδευσης. Το κέντρο της ακαδημαϊκής ζωής στα περισσότερα πανεπιστήμια είναι η βιβλιοθήκη. Τα bold και το link είναι δικές μου προσθήκες.
Οι σειρές με ράφια γεμάτα βιβλία και επιστημονικά περιοδικά είναι μία συνηθισμένη εικόνα στις βιβλιοθήκες των πανεπιστημίων, ένας χώρος που αποτελεί το συνδετικό κρίκο όλων των φοιτητών.
Ωστόσο, στο τμήμα Μηχανικών στο Πανεπιστήμιο του Τέξας στο Σαν Αντόνιο (UTSA) οι φοιτητές δεν έχουν αυτή την εμπειρία. Το πανεπιστήμιο προσφέρει στους νέους ακαδημαϊκούς μία διαφορετική εμπειρία. Οι φοιτητές μπορούν να «κατεβάζουν» ότι θέλουν σε έναν από τους Η/Υ ή απευθείας στους φορητούς υπολογιστές τους.
Το Σεπτέμβριο, το UTSA εγκαινίασε την πρώτη ολοκληρωτικά ψηφιακή βιβλιοθήκη σε πανεπιστημιούπολη στις ΗΠΑ. Στο λιτό γυάλινο κτίριο δεν υπάρχουν βιβλία, μόνο θέσεις για 80 άτομα και προσφέρει 425.000 ψηφιακά βιβλία και 18.000 ψηφιακά συνδρομητικά περιοδικά. Μάλιστα, οι φοιτητές δεν χρειάζεται να περιμένουν για να δανειστούν τα βιβλία, αλλά μπορούν όλοι μαζί ταυτόχρονα να κοιτάζουν την ύλη που επιθυμούν.
«Με καλύτερα εργαλεία αναζήτησης και την αύξηση της ψηφιακής ύλης που θα είναι διαθέσιμη, η απόκτηση της πληροφορίας γίνεται πιο εύκολη» αναφέρει ο κοσμήτορας της βιβλιοθήκης στο UTSA και συμπληρώνει: «Συνήθως βρίσκουμε περισσότερη πληροφορία απ’ όση χρειαζόμαστε».
Ψηφιακές βιβλιοθήκες στις ΗΠΑ
Το UTSA ακολουθεί την τάση που αναπτύσσεται εδώ και κάποια χρόνια στις ΗΠΑ. Το Πολιτειακό Πανεπιστήμιο του Κάνσας άνοιξε την ψηφιακή του βιβλιοθήκη το 2000, ωστόσο κράτησε έναν αριθμό τυπωμένων βιβλίων. Νωρίτερα φέτος το πανεπιστήμιο Στάνφορντ εγκαινίασε τη δική του ψηφιακή βιβλιοθήκη στο τμήμα μηχανικών, κρατώντας μόλις 10.000 τυπωμένα βιβλία.
Παρά τις όποιες αρνητικές επιδράσεις, αυξάνονται οι αποκλειστικά ψηφιακές υπηρεσίες και υποδομές στα εκπαιδευτικά ιδρύματα. Έτσι, παιδιά από τις φτωχότερες χώρες του πλανήτη θα μπορούν να παρακολουθήσουν ζωντανά στον υπολογιστή τους διαλέξεις από κορυφαία πανεπιστήμια όπως η Οξφόρδη και το Χάρβαρντ.
Η ανώτατη εκπαίδευση σε ολόκληρο τον κόσμο βρίσκεται σε μία διαδικασία ριζική τεχνολογικής μεταμόρφωσης, που θα αλλάξει τη συμβατική σκέψη για το τι σημαίνει η απόκτηση ενός πτυχίου.
Η αντίδραση των εκδοτικών οίκων
Οι φοιτητές στο UTSA δηλώνουν πάντως ενθουσιασμένοι και στηρίζουν το εγχείρημα. Οι βιβλιοθηκάριοι από την πλευρά τους διαθέτουν περισσότερο χρόνο για να βοηθήσουν τους φοιτητές στην αναζήτηση των βιβλίων, αντί να ψάχνουν ένα ένα τα βιβλία στα ράφια και να τα επιστρέφουν. Μάλιστα, το πανεπιστήμιο σχεδιάζει να προσφέρει τη δυνατότητα στους φοιτητές να «κατεβάζουν» μία συλλογή κειμένων στο iPad ή σε κάποιον e-reader και να τα μελετήσουν στο σπίτι.
Ωστόσο, το πρόβλημα δημιουργείται από τους ακαδημαϊκούς εκδοτικούς οίκους, οι οποίοι καθυστερούν να υιοθετήσουν το νέο μοντέλο. Έχουν ωστόσο σημαντικό λόγο γι’ αυτό. Μόνο στις ΗΠΑ τα κέρδη από τα επιστημονικά βιβλία αγγίζουν τα 8 δισεκ. δολάρια. Έτσι, οι εκδότες και οι βιβλιοπώλες δεν είναι έτοιμοι να «σκοτώσουν» τη χρυσή χήνα και για τα πρωτοπόρα πανεπιστήμια όπως το UTSA είναι δύσκολο να συγκεντρώσουν τα βιβλία που επιθυμούν.
Το πρόβλημα για τους ακαδημαϊκούς εκδοτικούς οίκους είναι ότι δεν μπορούν να χρεώνουν την ίδια τιμή για ένα ψηφιακό βιβλίο όσο για ένα τυπωμένο βιβλίο. Τα ψηφιακά βιβλία μπορούν επίσης να αντιγραφούν, αλλά και να διαβαστούν από κοινού. Αντί λοιπόν να πουλούν 30 βιβλία για 30 φοιτητές, πουλούν πλέον ένα αντίτυπο.
Πανεπιστημιακές διαλέξεις στο Διαδίκτυο
Εκτός από τους εκδοτικούς οίκους και τα ίδια τα πανεπιστημιακά ιδρύματα αισθάνονται την πίεση από την τεχνολογική εξέλιξη στο κέντρο του συστήματός τους, τις διαλέξεις.
Στις ΗΠΑ, η πολιτεία της Αριζόνα είναι η καρδιά της διαδικτυακής εκπαιδευτικής βιομηχανίας. Το πανεπιστήμιο του Φοίνιξ είναι το μεγαλύτερο ιδιωτικό πανεπιστήμιο στη Β. Αμερική με 470.800 φοιτητές, οι περισσότεροι εκ των οποίων παρακολουθούν κάποιο Διαδικτυακό τμήμα. Πολλά ιδιωτικά πανεπιστήμια, σαν αυτό στο Φοίνιξ είναι αποδέκτες μεγάλης κριτικής, ότι δέχονται κάθε υποψήφιο χωρίς να θέτουν κάποιες προδιαγραφές.
Πολλά από τα μεγάλα πανεπιστήμια ακολουθούν το παράδειγμα αυτό. Στο iTunes οι φοιτητές μπορούν να παρακολουθήσουν διαλέξεις από την Οξφόρδη, το Χάρβαρντ και το ΜΙΤ από τη μεταμοντέρνα ρωσική λογοτεχνία έως την ιστορία της βιοποικιλότητας στη Μαδαγασκάρη.
Μάλιστα, η ιστοσελίδα Academic Earth προσφέρει πολλές από αυτές τις διαλέξεις, υπό μορφή βίντεο, δωρεάν στο κοινό. Το πιο δημοφιλές μάθημα αυτό τον καιρό είναι οι βασικές αρχές της εκμάθησης των μηχανών και τα στατιστικά μοτίβα του τμήματος της Επιστήμης των Υπολογιστών στο Στάνφορντ.
Πηγή: www.kathimerini.gr με πληροφορίες από BBC
