Άρθρο του Μανώλη Πιμπλή στα Νέα, 18 Νοεμβείου 2010. Έχω διορθώσει κάποια λάθη. Τα links είναι δικές μου προσθήκες.

«Πόλεµος» ξεσπά στο βιβλίο µε αφορµή τις τιµές και τον χρόνο κυκλοφορίας των ηλεκτρονικών εκδόσεων, αλλά και τις διαφωνίες στις πολιτικές κλειδώµατος των ηλεκτρονικών αρχείων. Ολα αυτά θυµίζουν τα αντίστοιχα προβλήµατα της µουσικής βιοµηχανίας.

Σε… πεδίο µάχης µεταξύ εκδοτών, στο µέλλον όµως και µεταξύ εκδοτών και βιβλιοπωλών, φαίνεται πως θα εξελιχθεί το ηλεκτρονικό βιβλίο, το περίφηµο e-book, θυµίζοντας τις ανάλογες συζητήσεις και δραµατικές αλλαγές που έφερε ο ψηφιακός ήχος στον τοµέα της µουσικής βιοµηχανίας.

Οι Εκδόσεις Καστανιώτη, σε εντελώς άλλη γραµµή πλεύσης από τις ΕκδόσειςΨυχογιός που πρόσφατα έβαλαν βιβλία τους στο iPad και το iPhone [όπως και οι Εκδόσεις Καστανιώτη – eAnagnostis] αλλά και τους περισσότερους άλλους εκδότες, λανσάρουν µία πολιτική φτηνού ηλεκτρονικού βιβλίου και µάλιστα χωρίς κλείδωµα (για την ακρίβεια µε κλείδωµα social DRM), γεγονός που έχει φέρει αναστάτωση σε άλλους παράγοντες του βιβλίου που φοβούνται την πειρατεία. «Αρχιτέκτονας» αυτής της πολιτικής, που έχει βρει ένθερµους υποστηρικτές στους µύστες του ∆ιαδικτύου, είναι ο γιος του ιδρυτή των εκδόσεων Αργύρης Καστανιώτης, ο οποίος βρίσκεται απέναντι από πολλούς άλλους παράγοντες της αγοράς που θεωρούν την πολιτική του «αυτοκτονική».

Ο ίδιος πιστεύει πωςοι υποστηρικτές του κλειδώµατος είναι εκείνοι που συµπεριφέρονται όπως οι δισκογραφικέςεταιρείες και όχι το αντίστροφο. «Η πειρατεία στη µουσική άνθησε γιατί από τη στιγµή που εµφανίστηκαν οι συσκευές MP3 player µέχρι να φτιαχτεί νόµιµο ψηφιακό περιεχόµενο γι’αυτές, µεσολάβησαν έξι χρόνια», λέει στα «ΝΕΑ». «Σε αυτά τα έξι χρόνια δεν υπήρχε νόµιµη οδός να βάλεις µουσική στο MP3 οπότε όλοι έβαζαν πειρατική. Η µουσική βιοµηχανία προσπαθούσενα πολεµήσει το ίδιο το µέσο αντί να προσαρµοστεί σε αυτό. Ο λόγος είναι ότι µέχρι τότε χειριζόταν η ίδια το µέσο ακρόασης, βγάζοντας κασέτα, CD, καλύτερο CD και πουλώντας το ίδιο περιεχόµενο µε κάθε φορά νέο µέσο. Ηθελε να προστατεύσει αυτό της το πλεονέκτηµα και έχασε πολύτιµο χρόνο προσαρµογής. Πιστεύω ότι το 2011 θα είναι η χρονιά των τάµπλετ. Οι άνθρωποι θα αγοράσουν συσκευές και µετά θα αναζητήσουν περιεχόµενο. Εγώ πρέπει να είµαι έτοιµος γι’ αυτή την εξέλιξη», λέει.

Οι υπόλοιποι εκδότες, αλλά και το πιο δραστήριο έως τώρα ηλεκτρονικό βιβλιοπωλείο, υποστηρίζουν τη λύση των κλειδωµένων αρχείων. Κάτι που σηµαίνει ότι ο χρήστης που αγοράζει ένα ηλεκτρονικό βιβλίο, θα µπορεί να το χρησιµοποιήσει µέχρι σε πέντε συσκευές. Στην περίπτωση της λύσης που προωθούν οι Εκδόσεις Καστανιώτη, ο χρήστης που αγοράζει ένα βιβλίο θα µπορεί να το χρησιµοποιεί σε όσες συσκευές θέλει, πουσηµαίνει πρακτικά ότι θα µπορεί να το χαρίσει σε οποιονδήποτε, χωρίς αριθµητικό περιορισµό. Είναι η λογική που έχει και η πώληση µουσικής στο iTunes. Από την άλλη µεριά, σε κάθε ηλεκτρονικό αντίτυπο που πωλείται, υπάρχει ex libris, µε άλλα λόγια υπάρχει ψηφιακό ίχνος (υδατογράφηµα). Αυτό σηµαίνει ότι αν κάποιος ανεβάσει σε πειρατικό σάιτ ένα ηλεκτρονικό βιβλίο, µπορεί να βρεθεί ο αρχικός αγοραστής που το µοίρασε. Εκείνοι που δυσπιστούν ως προς αυτό λένε, πάλι, ότι δύσκολα µπορεί να κατανεµηθεί ευθύνη όταν ο αρχικός αγοραστής το έδωσε σε φίλους του και κάποιος φίλος φίλου το ανέβασε σε πειρατικό σάιτ. Ενώ επισηµαίνουν ότι το ex libris µπορεί να σβηστεί. Ως προς το τελευταίο, πάντως, ο Αργύρης Καστανιώτης λέει ότι το δικότου ex libris δεν είναι ένα απλό Αdobe DRM που σβήνεται εύκολα, αλλά πρέπει να «χτενιστεί» από επαγγελµατία χάκερ.

«Το σκεπτικό µας, µε βάση το οποίο δεν συµφωνούµε µε τα µη κλειδωµένα αρχεία, δεν εστιάζεται τόσο στην πειρατεία όσο στο γεγονός ότιόποιος αγοράζει ένα ηλεκτρονικό βιβλίο θα µπορεί αµέσως να το δώσει σε δέκα – είκοσι φίλους του», λέει στα «ΝΕΑ» ο εκ των ιδρυτών του ηλεκτρονικού βιβλιοπωλείου myebooks.gr, Νίκος Πασχαλάκης. Περί τα 500 βιβλία έχουν ήδη αναρτηθεί και πωλούνται στο ηλεκτρονικό του βιβλιοπωλείο, βιβλία πολλών εκδοτών, οι περισσότεροι από τους οποίους είναι της ίδιας ακριβώς άποψης.

«Εχω γυρίσει τον πλανήτη πριν αποφασίσω», λέει από τη µεριά του ο Αργύρης Καστανιώτης. «Παρακολούθησα συνέδρια σε Γερµανία, Αγγλία, ΗΠΑ. Οταν ξεκίνησα, το 90% των ανθρώπων του βιβλίου ήταν υπέρτου κλειδώµατος. Τώρα συµβαίνει το αντίστροφο. Κι εµείς χρειαστήκαµε 1½ χρόνο για να καταλήξουµε στην απόφαση αυτή. Θα πρέπει να σας πω ότι στις ΗΠΑ, ο µεγαλύτερος εκδότης τεχνικών βιβλίων, Ο’ Ράιλι, που έδωσε από την αρχή ξεκλείδωτα αρχεία, έκανε – και είναι ο µόνος – µια έρευνα για το θέµα. Και είδε το εξής: το ηλεκτρονικό βιβλίο που εξέδιδε είχε, φυσιολογικά, µια άνοδο στις πωλήσεις και µετά µια πτώση. Μόλις εµφανιζόταν πειρατική έκδοση στο Ιντερνετ, έκανε νέο πικ στις πωλήσεις. Θέλω να πωµε αυτό ότι η πλειονότητα των ανθρώπων προτιµά να πληρώνει. Εκείνους που δεν θέλουνµε τίποτα ναπληρώσουν, δεν θα τους έχεις ούτως ή άλλως. Ο,τι κλειδώνει, ξεκλειδώνει. Εχω βρει βιβλία στο Ιντερνετ που δεν έχω καν ψηφιοποιήσει εγώ. Γιατί µπορεί κάποιος να πάρει ένα χάρτινο βιβλίο, να το σκανάρει και να το ανεβάσει στο Ιντερνετ. Οπότε το µόνο που καταφέρνεις µε το κλείδωµα, είναι να αποξενώσεις το κοινό. Σε κάθε περίπτωση, δεν υπάρχει σωστό και λάθος. Ολοι, εδώ και στο εξωτερικό, πειραµατίζονται».

«Διαμαρτύρονται για τις τιµές»

Πολύ διαφορετική πολιτική στις τιµές των ηλεκτρονικών βιβλίων ακολουθούν οι εκδοτικοί οίκοι. Αλλοι περιορίζονται σε µία έκπτωση κοντά στο 20%, σε σχέση µε τις χάρτινες εκδόσεις, και άλλοι φτάνουν σε εκπτώσεις κοντά στο 40%. Το καινούργιο µυθιστόρηµα της Ιωάννας Καρυστιάνη, «Τα σακιά», ένα από τα πρώτα µυθιστορήµατα που βγήκαν ταυτόχρονα σε χάρτινη και ηλεκτρονική έκδοση, πωλείται από τις Εκδόσεις Καστανιώτη στην πρώτη εκδοχή προς 16,88 ευρώ και στην ηλεκτρονική προς 9,90. Το «Στα ίχνη του Πάκουα» του ∆ηµήτρη Βασταρούχα (Γκοβόστης 2010) πωλείται µόλις 7,50ευρώ στην ηλεκτρονική έκδοση, έναντι 15 ευρώ της χάρτινης. Το «Κλειδωµένο συρτάρι» της Πασχαλίας Τραυλού (Ψυχογιός, 2009) πωλείται προς 20 ευρώ στη χάρτινη και προς 16 ευρώ στην ηλεκτρονική έκδοση.

Η «Αγαστή συνεργασία» της Αναστασίας Καλλιοντζή (Λιβάνης 2010) πωλείται αντίστοιχα προς 15 και 12 ευρώ. Το παιδικό «Είναι τρελά αυτά τα αγόρια» της Λουίζ Ρένισον (Μίνωας) πωλείται ως χάρτινο προς 14 ευρώ και σε ηλεκτρονική µορφή προς 8 ευρώ. Το «Πανδαιµόνιο»του Κώστα Ακρίβου (Μεταίχµιο, 2007) πωλείται προς 17 ευρώ στηχάρτινη έκδοση και προς 10,90 στην ψηφιακή.

«Για µένα είναι µια µοναδική ευκαιρία να προσφέρουµε µια πιο φτηνή έκδοση», λέει ο Αργύρης Καστανιώτης. «Στο εξωτερικό υπάρχει και η πολύ φθηνότερη έκδοση µε µαλακό εξώφυλλο, που εδώ ποτέ δεν είχε επιτυχία. Χαρακτηριστικό της αµηχανίας πολλών εκδοτών και στο εξωτερικό είναι ότι βάζουν την τιµή της ηλεκτρονικής έκδοσης ανάµεσα σε αυτές µε σκληρό και µαλακό εξώφυλλο. Αυτό ξενίζει τους αναγνώστες, αφού η άυλη έκδοση είναι ακριβότερη της χάρτινης, έστω και µε του µαλακού εξωφύλλου. Στην Ελλάδα, θα πρέπει να πούµε ότι έχουν καθιερωθεί εκδόσεις µε πολύ καλύτερη ποιότητα χαρτιού από αυτό που έχουν στο εξωτερικό ακόµα και οι σκληρόδετες εκδόσεις», επισηµαίνει.

«Λαµβάνουµε e-mail διαµαρτυρίας για τις ακριβές τιµές», λέει από την πλευρά του ο Νίκος Πασχαλάκης, του ηλεκτρονικού βιβλιοπωλείου myebooks. «Την τιµή, φυσικά, την ορίζει ο εκδότης και πιστεύω ότι οι εκδότες πρέπει να το δουν το θέµα πιο προσεκτικά και να βάλουν αισθητά πιο χαµηλές τιµές στο ηλεκτρονικό βιβλίο».

Μανώλης Πιμπλής

Πηγή: Τα Νέα