Άκουγα το περασμένο Σάββατο [21/1/2012] σε ραδιοφωνική συνέντευξη τον συγγραφέα Αλέξη Πανσέληνο να καταθέτει απόψεις μεταξύ άλλων και για τα ηλεκτρονικά βιβλία.
Προηγουμένως είχε καταθέσει την άποψη πως πρέπει να διαβάζουμε περισσότερο, πως πρέπει να απεξαρτηθούμε από την εικόνα και την οθόνη και πως ακόμα κι ένα κακό βιβλίο είναι προτιμότερο, γιατί γυμνάζει το μυαλό σε αντίθεση με την “έτοιμη” προσλαμβάνουσα της εικόνας (κάπως έτσι, όχι με τα ακριβή λόγια, γι’ αυτό και δε βάζω εισαγωγικά).
Τις συσκευές ανάγνωσης ηλεκτρονικών βιβλίων τις απέρριψε, επειδή φτάνουν -όπως είπε- να μετατρέπουν το βιβλίο σε εικόνα και πως είναι ημιτελής η ανάγνωση ενός ηλεκτρονικού βιβλίου επειδή σε αποστερεί από την αίσθηση του χαρτιού, τη μυρωδιά του μελανιού.
Δυστυχώς ο δημοσιογράφος ήταν πολύ απασχολημένος με το θαυμασμό του προσώπου και την επαναλαμβανόμενη υπενθύμιση της τιμής του να φιλοξενεί το συγγραφέα, διαφορετικά θα μπορούσε να απαντήσει (ενδεχομένως) πως:
– Η συσκευή ανάγνωσης αναπαράγει την ίδια εικόνα του κειμένου, των λέξεων, που αποτυπώνονται σ’ ένα τυπωμένο βιβλίο. Η απόρριψη της εικόνας που προέρχεται απο ηλεκτρονικό βιβλίο -λόγω οθόνης- είναι επομένως άνευ ουσίας όταν το περιεχόμενο είναι ακριβώς το ίδιο.
– Το να καταφέρουμε να αγγίξουμε την ουσία του συγγράμματος (και να μας αγγίξει με τη σειρά του), είναι όλο το ζητούμενο. Το εκτυπωμένο βιβλίο ή το ηλεκτρονικό αρχείο είναι απλά εργαλεία. Η μυρωδιά του μελανιού, το άγγιγμα του χαρτιού, το βιβλίο στο ράφι είναι -κατα πάσα πιθανότατα- ένας περιττός φετιχισμός. Το αποτέλεσμα της ανάγνωσης δεν είναι διαφορετικό σε κάθε περίπτωση.
– Κι όμως υπάρχουν πολύ κακά αναγνώσματα και πολύ καλά θεάματα. Επίσης άστοχη και απόλυτη η αγιοποίηση του -κάθε είδους- βιβλίου και η συλλήβδην απόρριψη ενός κατατοπιστικού τηλεοπτικού ντοκυμαντέρ ή ενός κινηματογραφικού αριστουργήματος απλά επειδή απευθύνεται σε περισσότερες αισθήσεις. Οι εμπειρίες μας, η σκέψη μας, η κριτική μας ικανότητα διαμορφώνονται απο οποιοδήποτε ερέθισμα. Η ανάγνωση απαιτεί περισσότερη πνευματική λειτουργία από την εικόνα, αυτό είναι αλήθεια, αλλά είναι άσχετο της κρίσης και των ερεθισμάτων.
Προφανώς ο συγγραφέας εννοούσε πως η διαρκής προσήλωσή μας στην εικόνα μάς έκανε να ξεχάσουμε το διάβασμα κι αυτό σε ένα μεγάλο βαθμός είναι αλήθεια. Αλλά αυτή ακριβώς η πραγματικότητα θα έπρεπε να του κάνει τα ηλεκτρονικά βιβλία συμπαθέστερα αφού τα κάνει πιο προσβάσιμα και μερικές φορές πιο φθηνά.
Η τεχνολογία θα προχωρά είτε μας αρέσει, είτε όχι. Η δυνατότητα να έχεις σε ελάχιστα γραμμάρια και σε άμμεσο χρόνο διαθέσιμο οποιοδήποτε βιβλίο είναι από μόνη της επανάσταση. Ο πρόσφατος εμπλουτισμός βιβλίων με διαδραστικό περιεχόμενο (τρισδιάστατοι πίνακες, βίντεο, ήχοι) που ενσωματώνονται πλέον στα βιβλία του ηλεκτρονικού βιβλιοπωλείου της Apple αλλάζουν θεαματικά τη μεταδοτική δυνατότητα των βιβλίων, ιδιαίτερα αυτών με επισημονικό, μαθησιακό περιεχόμενο.
Είναι πολύ κρίμα, άνθρωποι του χώρου της σκέψης να μην είναι σε θέση να εκτιμήσουν τα τεράστια πλεονεκτήματα που μπορούν να προκύψουν από αυτές τις εφαρμογές και να παραμένουν υπερασπιστές συμβόλων.
