Από το Φεβρουάριο του 2010 άνοιξε τις διαδυκτιακές πύλες του το myebooks, η πρώτη προσπάθεια με καλές προοπτικές, όπως θα εξηγήσω, για ένα βιβλιοπωλείο στην Ελλάδα για ebooks στα ελληνικά.
Τα βιβλία που περιλαμβάνονται είναι από γνωστούς ελληνικούς εκδοτικούς οίκους όπως ο Λιβάνης, ο Ψυχογιός, το Οξύ, ο Ι. Σιδέρης κ.ά. Συνολικά υπάρχουν βιβλία από 13 εκδοτικούς οίκους, ένας καλός αριθμός για να ξεκινήσει κανείς. Αυτή τη στιγμή υπάρχουν γύρω στα 300 ebooks, που αυξάνονται συνεχώς, και αντιπροσωπεύονται αρκετές θεματικές κατηγορίες βιβλίων.
Τα βιβλία είναι σε pdf – το myebooks λέει πως διαθέτει βιβλία και σε epub, αλλά εγώ τουλάχιστον δεν μπόρεσα να βρώ κάποιο – και διαβάζονται με το πρόγραμμα Adobe Digital Editions, για το οποίο υπάρχουν στο myebooks χρήσιμες και κατατοπιστικές οδηγίες για την εγκατάστασή του και το κατέβασμα των ebooks. Το Adobe Digital Editions υποστηρίζεται από πολλούς ηλεκτρονικούς αναγνώστες είναι μια πολύ καλή δωρεάν επιλογή για να τακτοποιήσετε σε ψηφιακά ράφια τα pdf που ήδη έχετε αλλά και για να διαβάσετε pdf και ebooks, αφού δίνει π.χ. τη δυνατότητα να “τσακίσετε μια σελίδα” ή να σημειώσετε πάνω στο βιβλίο. Η ανάγνωση μπορεί να γίνει στο υπολογιστή σας (PC ή Mac), αλλά και σε έναν ηλεκτρονικό αναγνώστη, που είναι και το πιο σημαντικό και ο λόγος που τα ebooks έχουν πραγματικά αποκτήσει μεγάλη δυναμική στο εξωτερικό. Το σάιτ του myebooks είναι καλοσχεδιασμένο, λειτουργικό και ελαφρύ. Η περιήγηση είναι εύκολη και σαφής με βάση το είδος του βιβλίου, τον συγγραφέα ή τον εκδοτικό οίκο, ενώ υποστηρίζεται και από μια αποτελεσματική μηχανή αναζήτησης. Χρήσιμη είναι η δυνατότητα σε ορισμένα βιβλία (π.χ.) να κατεβάσετε ένα κεφάλαιο για να πάρετε μια ιδέα του τι περιλαμβάνει, κάτι αντίστοιχο με το να ξεφυλλίζεις ένα βιβλίο στο βιβλιοπωλείο. Με δεδομένο τον περιορισμένο αριθμό των τίτλων, υπάρχει η δυνατότητα να “κάνετε τη δική σας πρόταση” για ένα βιβλίο που θα θέλατε σε ηλεκτρονική μορφή και δεν είναι υπάρχει σε ebook. Η πληρωμή για τα βιβλία γίνεται, τέλος, με πιστωτική κάρτα. Ανακοινωμένα στοιχεία για τον αριθμό βιβλίων που έχει πουλήσει σε αυτούς τους 5 μήνες λειτουργίας δεν υπάρχουν.
Η προσπάθεια του myebooks είναι ένα καλό ξεκίνημα και έχει πραγματικά θετικές προοπτικές. Μια πρώτη κρίσιμη μάζα ebooks και η συμμετοχή πολλών εκδοτών δείχνει τις δυνατότητες για να εξελιχτεί το myebooks σε μια μεγάλη πλατφόρμα πωλήσεων για ebooks στα ελληνικά. Τα έτσι κι αλλιώς περιορισμένα σάιτ των εκδοτικών οίκων για τα δικά τους ebooks δεν μπορούν να υποκαταστήσουν μια πλατφόρμα που είναι πραγματικό ηλεκτρονικό βιβλιοπωλείο και είναι προσανατολισμένη στην ηλεκτρονική ανάγνωση. Υπάρχουν βέβαια και άλλες πλατφόρμες πώλησης ebooks στα ελληνικά, το e-na και το e-bookshop. Το κυριότερο ζήτημα με το e-na είναι ότι βασίζεται σε πρόγραμμα ανάγνωσης δικιάς του κατασκευής μόνο για Windows που δεν είναι προσανατολισμένο στην ανάγνωση από ηλεκτρονικούς αναγνώστες αλλά από υπολογιστές (και μάλιστα με ικανοποιητική οθόνη). Το e-na, επίσης, παρόλο που έχει και αυτό αρκετά ebooks (παντως σαφώς λιγότερα από το myebooks) από εκδότες όπως ο Λιβάνης και ο Ψυχογιός (που όμως είναι και στο myebooks), είναι πιο πολύ για περιοδικά. To e-bookshop, από την άλλη, διαθέτει όλα τα ebooks του και σε pdf και epub, κι από αυτήν την άποψη είναι πιο φιλικό στους ereaders και από το myebooks. To θέμα με το e-bookshop είναι ότι στηρίζεται μόνο από τις εκδόσεις Anubis και τα υπόλοιπα βιβλία που έχει είναι αυτοεκδόσεις ή παλιότερα βιβλία χωρίς πνευματικά δικαιώματα – τα τελευταία στην πολύ καλή τιμή του 1 ευρώ! Στις πλατφόρμες e-na και e-bookshop θα επανέλθω αναλυτικότερα, νομίζω όμως ότι γίνεται σαφές τι το καινούργιο προσφέρει το myebooks και γιατί είναι σημαντικό.
Υπάρχουν πολλές σκέψεις και παρατηρήσεις όμως που γεννά αυτή η κατ’ αρχήν θετική προσπάθεια του myebooks, ακριβώς γιατί θα ήταν κρίμα σε σύντομο χρονικό διάστημα να θεωρηθεί αποτυχημένη και να κλείσει. Πολλές απ’ αυτές τις παρατηρήσεις στην πραγματικότητα δεν αφορούν τόσο ή μόνο το myebooks.gr, αλλά γνωρίζω ότι αφορούν επίσης ή κυρίως τους εκδότες και τις επιλογές τους. Αρκετά μάλιστα από τα ζητήματα που θα αναφέρω οφείλονται στην ανησυχία των εκδοτών μήπως τα βιβλία τους αντιγράφονται και διακινούνται δωρεάν.
Η γκάμα των ebooks, λοιπόν, που διαθέτει το myebooks, αν και είναι η μεγαλύτερη που υπάρχει και το βιβλιοπωλείο είναι ακόμα στην αρχή, είναι πολύ περιορισμένη. Μόνο 300 βιβλία όταν στην Ελλάδα κάθε χρόνο βγαίνουν πάνω από 5.000 νέοι τίτλοι. Είναι εμφανές ότι κάποιοι μεγάλοι εκδότες, όπως ο Πατάκης, ο Καστανιώτης, το Μεταίχμιο, τα Ελληνικά Γράμματα, η Πόλις κ.ά., λείπουν. Δεν πρόκειται όμως μόνο γι΄ αυτό. Πολλοί από τους πιο δημοφιλείς τίτλους των εκδοτών που συμμετέχουν έχουν μείνει έξω. Στην πραγματικότητα κάθε εκδότης έχει δώσει ενδεικτικά μόνο κάποια βιβλία. Για να φέρω ένα παράδειγμα (ανάμεσα σε πολλά άλλα πιθανά), οι εκδόσεις Ψυχογιός έχουν κρατήσει επιμελώς μακριά από έκδοση σε ebook τη μπεστέλερ τριλογία του Στιγκ Λάρσον, ακόμα και τον πρώτο τόμο, “Το Κορίτσι με το Τατουάζ“, που έχει εκδοθεί από το Μάρτιο του 2009 – ίσως από ειρωνεία της τύχης στο βιβλίο πρωταγωνιστεί η Λίσμπετ Σαλάντερ, που δεν πηγαίνει πουθενά χωρίς το Mac λάπτοπ της.
Στο myebooks υπάρχει επίσης μια έλλειψη στόχευσης στο τι είδους βιβλία είναι πιο πιθανό να διαβάσει κανείς ηλεκτρονικά. Υπάρχουν για παράδειγμα 65 παιδικά βιβλία (σε σύνολο 300 θυμίζω). Τα παιδικά βιβλία είναι κάτι που διακινείται πολύ στα βιβλιοπωλεία με τυπωμένα βιβλία, πόσο πιθανόν είναι όμως ένας γονιός να αγοράσει ένα ή πολύ περισσότερο παραπάνω από ένα παιδικό βιβλίο για το παιδί του; Είναι άγνωστο πόσα παιδιά (αναφέρομαι σε δημοτικό και μικρότερα) θα κάθονταν να διαβάσουν ένα βιβλίο στον υπολογιστή. Για ηλεκτρονικούς αναγνώστες, ακόμα και αν κάποιος τους αγόραζε έναν ή χρησιμοποιούσαν έναν που υπάρχει στο σπίτι, όλο το χρώμα, που έχουν σε αφθονία τα παιδικά βιβλία, δε θα υπήρχε πια. Από την άλλη, βιβλία που σχετίζονται με τεχνολογικά θέματα ή τις φυσικές επιστήμες απουσιάζουν. Ας πούμε ότι είναι πιο πιθανό να διαβάσει ένα βιβλίο στον υπολογιστή του ή σε έναν e-reader κάποιος που ενδιαφέρεται για θέματα όπως Η ιστορία του Google, παρά για θέματα όπως Ο γάμος στην Αρχαία Ελλάδα. Λείπουν επίσης βιβλία αναφοράς, που συνήθως είναι ογκώδη και είναι ακριβώς τέτοια που χρειάζεται να έχει κανείς αρκετά μαζί του, αλλά είναι δύσκολο. Από την άλλη, πρέπει να πούμε ότι η έμφαση στη λογοτεχνία, τα 2/3 των βιβλίων που έχει το βιβλιοπωλείο, είναι σωστή, γιατί έτσι κι αλλιώς τα λογοτεχνικά βιβλία είναι που αγοράζονται περισσότερο και στις ΗΠΑ αυτά τα ebooks είναι τα πιο δημοφιλή.
Ο αριθμός και οι κατηγορίες των βιβλίων μπορεί με τον καιρό να αυξηθούν. Μεγαλύτερο ζήτημα όμως έιναι – και δεν είναι καθόλου δεδομένο ότι με τον καιρό θα διορθωθεί- οι τιμές και η μορφή στην οποία είναι διαθέσιμα τα ebooks.
Οι τιμές στις οποίες διατίθενται τα ebooks είναι πολύ κοντά με αυτές των τυπωμένων βιβλίων. Υπάρχει συνήθως μια έκπτωση 10% με 20%, τέτοια έκπτωση όμως μπορείτε να βρείτε στα περισσότερα βιβλιοπωλεία και για τα τυπωμένα βιβλία. (π.χ 1. myebooks.gr, perizitito.gr, 2. myebooks.gr, perizitito.gr) Σε λίγα βιβλία η έκπτωση είναι παραπάνω και φτάνει μέχρι και 40% (π.χ. myebooks.gr, perizitito.gr). Γιατί όμως να αγοράσει κανείς ένα βιβλίο σε ηλεκτρονική μορφή όταν μπορεί να το αγοράσει με τα ίδια πάνω κάτω λεφτά τυπωμένο; Και δεν είναι λογικό εξάλλου ebook και τυπωμένο βιβλίο να έχουν στην ουσία την ίδια τιμή, με δεδομένο ότι το σημαντικό κόστος του χαρτιού και του τυπογραφείου δεν υπάρχει στο ebook και η δημιουργία του ebook από τη στιγμή που έχει στηθεί το βιβλίο για τύπωμα δεν κοστίζει κάτι.
Και δεν είναι μόνο η τιμή των βιβλίων. Για να τα διαβάσει κανείς σε έναν ηλεκτρονικό αναγνώστη, γιατί εκεί είναι πραγματικά βολικό να διαβάζεις και όχι σε υπολογιστή, θα πρέπει να πληρώσει και για τη συσκευή. Με τους περισσότερους ηλεκτρονικούς αναγνώστες στην Ελλάδα να κάνουν 200 με 300 ευρώ, τα ebooks σού έρχονται τελικά ακριβότερα από τα τυπωμένα βιβλία. Χρειάζεται, επομένως, ένα ισχυρό κινητρο για να αγοράσει κανείς έναν ηλεκτρονικό αναγνώστη. Θα μπορούσε να ακολουθηθεί το μοντέλο των εταιρειών κινητής τηλεφωνείας και των κατασκευαστών κινητών τηλεφώνων: με κάθε ηλεκτρονικό αναγνώστη να δίνεται δωρεάν ένας ικανοποιητικός αριθμός ebooks που θα μπορούσαν π.χ. να φτάνουν σε αξία το μισό της συσκευής. Τα ebooks που υπάρχουν έτσι και αλλιώς στο ίντερνετ δωρεάν δεν μπορουν να είναι υποκατάστατο, γιατί και είναι περιορισμένους ο αριθμός τους στην ελληνική γλώσσα και όσα δεν είναι “πειρατικά” αφορούν μόνο αρκετά παλιότερες εκδόσεις. Έτσι κι αλλιώς ελάχιστοι θα αγόραζαν -τυπωμένα- βιβλία αξίας 100 ή 150 ευρώ μαζεμένα – ειδικά στην Ελλάδα που δεν είμαστε και οι πιο φανατικοί αναγνώστες.
Στην πραγματικότητα, το δίλημμα είναι υψηλές τιμές και άρα λίγοι αγοραστές για ebooks και e-readers ή χαμηλότερες τιμές και δημιουργία ενός κοινού που πράγματι στρέφεται προς την ηλεκτρονική ανάγνωση.
Πέρα από τις τιμές, προβληματισμό προκαλεί και η μορφή αρχείου στην οποία διατίθενται τα ebooks. Παρόλο που το myebooks λέει ότι διαθέτει βιβλία σε μορφή pdf και epub, στα πολλά βιβλία που κοίταξα εγώ δε βρήκα κάποιο σε μορφή epub. Αυτό έχει σημασία; Έχει και μάλιστα μεγάλη! Γιατί τα βιβλία σε epub είναι πολύ πιο εύκολα στην ανάγνωση, ειδικά αν επιλέξετε να τα διαβάσετε σε έναν ηλεκτρονικό αναγνώστη 5 ή 6 ιντσών όπως είναι οι περισσότεροι. Τα αρχεία epub προσαρμόζουν ακριβώς τη σελίδα τους στο διαθέσιμο χώρο και έτσι δεν υπάρχει ανάγκη, όπως γίνεται στα pdf, για να ανεβοκατέβασμα της ίδιας σελίδας (συχνά λιγότερο ή περισσότερο απ’ όσο χρειάζεται) και για zoom in και zoom out, όταν μια σελίδα μεγέθους Α4 στριμώχνεται σε μια τόσο μικρή οθόνη. Με τα epub, όμως, το μόνο που χρειάζεται να κάνει κανείς είναι να πάει στην επόμενη ή την προηγούμενη σελίδα.
Ένω άλλο ζήτημα που έχει να κάνει επίσης με το είδος του αρχείου στο οποίο διατίθενται τα ebooks, το οποίο είναι pdf, αλλά για την ακρίβεια είναι pdf encrypted. Δε διευκρινίζεται από το myebooks αν τα βιβλία που θα αγοράσει κάποιος μπορούν να μετακινηθούν και να αναγνωστούν σε άλλο υπολογιστή ή υπάρχει κάποιος περιορισμός ως προς αυτό (κάτι που κάνει το Amazon π.χ.). Το σίγουρο είναι ότι δεν μπορούν να αναγνωστούν με Adobe Reader, το παραπλήσιο πρόγραμμα με το Adobe Digital Editions που όμως το έχουν οι περισσότεροι, παρόλο που πρόκειται για αρχεία pdf.
Και μια τελευταία σκέψη: το iPad αλλάζει δραματικά τα δεδομένα στο χώρο των ηλεκτρονικών αναγνωστών. Είναι μια πολύ σοβαρή υποψηφιότητα για να γίνει ο πιο δημοφιλής ηλεκτρονικός αναγνώστης, ειδικά για βιβλία με χρώμα και διαδραστικότητα που ενδιαφέρουν ιδιαίτερα την εκπαίδευση. Έχουμε γράψει για τον πόλεμο τιμών που προκάλεσε στους ηλεκτρονικούς αναγνώστες. Έχουμε γράψει επίσης για τις εφαρμογές ειδικά για iPad που διαθέτουν δωρεάν το Amazon και η Barnes & Noble για να αγοράζονται και να διαβάζονται κι εκεί τα βιβλία τους. Ίσως λοιπόν σε λίγο καιρό να είναι αναγκαίο και για το myebooks να φτιάξει μια τέτοια εφαρμογή (κάτι που μάλλον παιρνά από το να δοθεί βάρος στα αρχεία epub πρώτα), για να μπορούν τα βιβλία τoy να διαβάζονται και στα -πιθανόν δημοφιλή και στην Ελλάδα- iPad.
Ένα από τα λίγα άρθρα που γράφτηκαν για το myebooks στα Νέα, 30 Ιανουαρίου 2010.
Διαβάστε επίσης:
