Συνέντευξη του Αργύρη Καστανιώτη στον “Ηλεκτρονικό Αναγνώστη” για τα e-books

Συνέντευξη που έδωσε μέσω email στο blog ο Αργύρης Καστανιώτης, υπεύθυνος των Εκδόσεων Καστανιώτη για τα ηλεκτρονικά βιβλία. Ο Αργύρης Καστανιώτης μιλάει για τις προοπτικές του ηλεκτρονικού βιβλίου, τα δικαιώματα των αναγνωστών και την “πειρατεία”, τις τιμές και τον ΦΠΑ, καθώς και τα σχέδια του εκδοτικού οίκου.

“Ηλεκτρονικός Αναγνώστης”: Από το Μάιο του 2009 εκδώσατε τα πρώτα ηλεκτρονικά σας βιβλία δωρεάν σε ePUB και από φέτος τον Οκτώβριο ανεβαίνουν σταδιακά περισσότερα e-books στο site σας. Ποιες πιστεύετε ότι είναι οι προοπτικές του ηλεκτρονικού βιβλίου στην Ελλάδα; Ποια η σημασία του σε μια χώρα με σχετικά μικρό πληθυσμό και σχετικά μικρό αναγνωστικό κοινό;

Αργύρης Καστανιώτης: Το 2011, ως προς την τεχνολογία, θα είναι η χρονιά των tablet. Ήδη το iPad της Apple, οπουδήποτε είναι εμπορικά διαθέσιμο, κάνει ρεκόρ πωλήσεων, αλλά και σχεδόν όλες οι υπόλοιπες εταιρίες ηλεκτρονικών έχουν εξαγγείλει τη δική τους ταμπλέτα. Ταυτόχρονα η εταιρία που εφηύρε το ψηφιακό χαρτί, η e-ink, έχει πλέον ανταγωνισμό τη SiPix, και αυτό επέφερε τη μείωση τιμών στις συσκευές ανάγνωσης. Στην Αμερική μετά από αυτές τις εξελίξεις η αγορά του ψηφιακού βιβλίου αυξήθηκε κατά 158% σε σχέση με πέρυσι και αναλογεί πλέον στο 9% της συνολικής αγοράς του βιβλίου. Θα είναι και στην Ελλάδα αρκετοί αυτοί που θα αποκτήσουν κάποια συσκευή και θα αναζητήσουν περιεχόμενο, και βέβαια πολλοί οι Έλληνες στο εξωτερικό που θα έχουν άμεση πρόσβαση στην ελληνική βιβλιογραφία. Τα δεδομένα αυτά, σε συνδυασμό με τις χαμηλότερες τιμές των ψηφιακών βιβλίων, αλλά και το μηδενικό κόστος μεταφορικών των ψηφιακών βιβλίων, θα προκαλέσουν ένα μικρό αλλά ουσιαστικό άνοιγμα της αγοράς του βιβλίου, αφού και στη χώρα μας πλέον οι αναγνώστες θα έχουν πρόσβαση στα βιβλία με χαμηλότερες τιμές.

“Ηλ. Αναγνώστης”: Αρκετοί αναγνώστες βλέπουν το ηλεκτρονικό βιβλίο με δυσπιστία, πιστεύουν ότι ίσως να είναι μια φτωχότερη αναγνωστική εμπειρία σε σχέση με το τυπωμένο βιβλίο; Ποια είναι η δική σας εμπειρία ηλεκτρονικής ανάγνωσης;

Αργ. Καστανιώτης: Ο αναγνώστης θα έχει την πολυτέλεια να επιλέγει τη μορφή που αυτός προτιμά, εφόσον τα βιβλία είναι διαθέσιμα και σε έντυπη αλλά και ψηφιακή μορφή. Σε ένα ιδανικό σενάριο που μπορώ να φανταστώ, συνυπάρχουν και τα δύο: οποιοσδήποτε αναγνώστης (π.χ. ένας από τους πολλούς που βλέπουμε στα στατιστικά να περιηγείται το site μας καθημερινά εν ώρα εργασίας) θα μπορεί πλέον να διαβάζει το βιβλίο του στον υπολογιστή του γραφείο του, να συνεχίζει την ανάγνωση επιστρέφοντας σπίτι από το κινητό του στο μετρό, και το βράδυ να κοιμάται ξαπλωμένος με το έντυπο βιβλίο αγκαλιά.

“Ηλ. Αναγνώστης”: Τα ηλεκτρονικά βιβλία των Εκδόσεων Καστανιώτη έχουν social DRM (υδατογράφημα με τα στοιχεία του αγοραστή) αντί για το κλείδωμα DRM (“Digital Rights Management”) της Adobe. Πώς φτάσατε σε αυτήν την απόφαση και τι σημαίνει αυτό για αναγνώστες και συγγραφείς;

Μετά από μια εκτενή έρευνα γύρω από τις τεχνολογίες ψηφιακής διαχείρισης δικαιωμάτων αποφασίσαμε να αναπτύξουμε τη δική μας πλατφόρμα, αντί να επενδύσουμε σε μια έτοιμη λύση σαν αυτή της Adobe. Πολλοί θεωρούν πως το DRM έχει ως στόχο την καταπολέμηση της πειρατείας από τους αναγνώστες, όμως ο κύριος ρόλος ενός τέτοιου συστήματος είναι να ελέγχεται το δίκτυο μεταπώλησης και να υπάρχει μια σωστή εικόνα των πωλήσεων. Το πρόβλημα της ανταλλαγής περιεχομένου από τις διάφορες πειρατικές ιστοσελίδες είναι εξίσου σημαντικό, ωστόσο ένα από τα μαθήματα που πήραμε από τα παθήματα των δισκογραφικών ήταν πως το DRM όχι μόνο δεν αποτρέπει το φαινόμενο αλλά πολλές φορές μετατρέπει τους χρήστες που θα ήθελαν να πληρώσουν για το περιεχόμενο σε πειρατές. Ένας από τους λόγους που πολλοί προτιμούν την «πειρατική» έκδοση είναι το ότι ξέρουν πως θα μπορούν να χρησιμοποιήσουν το αρχείο σε όποια συσκευή θέλουν ή αν χρειαστεί να το μετατρέψουν. Ένα σύστημα DRM σαν της Adobe αφενός περιορίζει τη χρήση του περιεχομένου στους αναγνώστες (αφού τους αναγκάζει να το αναγνώσουν από συγκεκριμένες συσκευές και λογισμικά ανάγνωσης), και αφετέρου καθιστά τους ίδιους τους κατόχους του (συγγραφείς, εκδότες και βιβλιοπώλες), ομήρους της εταιρίας που αναπτύσσει το κλείδωμα. Μια αντίστοιχη πλατφόρμα με αυτή της Adobe στον χώρο της μουσικής ήταν η Playsforsure της Microsoft. Πολλοί δεν θα τη γνωρίζουν γιατί δεν υπάρχει πλέον ούτε η πλατφόρμα, αλλά ούτε και πολλές εταιρίες που είχαν επενδύσει σ’ αυτήν υπάρχουν, από τότε που η ίδια η Microsoft λάνσαρε το Zune, το δικό της mp3 player, το οποίο δεν υποστήριζε μουσική αγορασμένη με Playsforsure DRM. Η μουσική που πωλείται ψηφιακά στο διαδίκτυο πλέον μαρκάρεται με τα στοιχεία του αγοραστή (social drm). Αυτό επιλέξαμε κι εμείς να χρησιμοποιήσουμε, και συγκεκριμένα κάτι που οι ίδιοι οι αναγνώστες χρησιμοποιούσαν τα παλαιότερα χρόνια για να μαρκάρουν τα βιβλία τους ως ιδιοκτησία τους: ένα Ex Libris. Σύντομα ο αναγνώστης θα μπορεί να επιλέξει το γραφικό που του αρέσει ή να ανεβάσει ένα δικό του για να να προσωποποιεί το βιβλίο που αγόρασε και του ανήκει.

Εκτός από όλα τα παραπάνω, και με ηθικά κριτήρια, το DRM –και οτιδήποτε περιορίζει τον αναγνώστη σε σχέση με το βιβλίο– μας βρίσκει αντίθετους. Το 1997 ήταν η χρονιά που ανεβάσαμε την πρώτη μας ιστοσελίδα. Ένα απόσπασμα από το καλωσόρισμα του Θανάση Καστανιώτη προς τους επισκέπτες της σελίδας ανέφερε χαρακτηριστικά:

«Aπό τα πρώτα μας βήματα υποστηρίξαμε πως η ευθύνη για την έκδοση ενός βιβλίου σημαίνει ταυτόχρονα ευθύνη απέναντι στο δημιουργό, αλλά και ευθύνη απέναντι στους αναγνώστες. Στις Eκδόσεις Kαστανιώτη πιστεύουμε στις αστείρευτες δυνάμεις μιας κοινωνίας των αναγνωστών, όπου οι πολίτες είναι άτομα που εξασκούν καθημερινά το ειδικό ατομικό τους κριτήριο, συμπεριφέρονται απρόβλεπτα, ανατρεπτικά, ανακαλύπτουν, προβλέπουν, σχεδιάζουν, καλλιεργούν το όραμά τους και διαφοροποιούνται ανάλογα με τα ερεθίσματα και την κριτική τους τοποθέτηση. Στην κοινωνία των αναγνωστών οι πολίτες βρίσκουν το δρόμο για να επικοινωνήσουν με ποιότητα, ανθίστανται στις εκπτώσεις και αμύνονται στην πολιτιστική ισοπέδωση που ορίζουν οι οικονομικές εξελίξεις.»

(Ολόκληρο το κείμενο όπως εμφανιζόταν στο πρώτο μας site εδώ)

“Ηλ. Αναγνώστης”: Πεποίθηση των αναγνωστών είναι ότι το ηλεκτρονικό βιβλίο είναι σημαντικά φτηνότερο στην παραγωγή και τη διανομή του από το τυπωμένο. Παρά την επιβάρυνση με υψηλό ΦΠΑ, υπάρχει η δυνατότητα για ηλεκτρονικά βιβλία σε χαμηλές τιμές;

Αργ. Καστανιώτης: Η ψηφιακή έκδοση ενός βιβλίου μοιράζεται τα κόστη σύνταξης και επιμέλειας του κειμένου με την έντυπη έκδοση. Ωστόσο ακόμα η μορφοποίηση του ePub στοιχίζει όσο η σελιδοποίηση του έντυπου βιβλίου. Γι’ αυτό κάποιοι εκδότες επιλέγουν να διακινούν τα βιβλία τους σε μορφή PDF, που βέβαια τα καθιστά αναγνώσιμα μόνο από συσκευές με σχετικά μεγάλη οθόνη. Φυσικά μετά τη σελιδοποίηση το ψηφιακό βιβλίο δεν έχει κανένα κόστος παραγωγής. Με αυτά τα δεδομένα, μια διαφορά λιανικής τιμής της τάξης του 30% με 40% σε σχέση με την έντυπη έκδοση είναι εφικτή. Για το ΦΠΑ έχουμε κινητοποιηθεί μαζί με άλλους Ευρωπαίους εκδότες και η ενημέρωση που έχουμε είναι πως ο ΦΠΑ των ψηφιακών βιβλίων που αναπαράγουν ακριβώς το περιεχόμενο του έντυπου θα είναι ίδιος με την έντυπη έκδοση. Με 23% ΦΠΑ θα επιβαρύνονται τα ψηφιακά βιβλία που θα ενσωματώνουν βίντεο και ήχο ή άλλα διαδραστικά μέσα (enhanced ebooks). Έτσι αποφασίσαμε να τιμολογήσουμε τα βιβλία σε αυτό το στάδιο όπου η αγορά του ψηφιακού βιβλίου είναι σχεδόν ανύπαρκτη, χωρίς να λάβουμε υπόψη μας το υψηλό ΦΠΑ.

“Ηλ. Αναγνώστης”: Πέρα από τις τιμές, η ταυτόχρονη έκδοση του τυπωμένου και του αντίστοιχου ηλεκτρονικού βιβλίου, η ηλεκτρονική ἐκδοση των πιο δημοφιλών συγγραφέων αλλά και παλιότερων τίτλων και οι προσφορές φαίνεται να ενδιαφέρουν ιδιαίτερα τους αναγνώστες. Πώς βλέπετε εσείς αυτά τα θέματα;

Αργ. Καστανιώτης: Στόχος μας είναι ο κατάλογος των βιβλίων μας να διατίθεται και σε ψηφιακή μορφή. Φυσικά θα χρειαστεί αρκετός χρόνος εφόσον αναφερόμαστε σε περισσότερους από 5000 τίτλους.

“Ηλ. Αναγνώστης”: Προς το παρόν τα ηλεκτρονικά σας βιβλία διατίθενται από το site των Εκδόσεων Καστανιώτη και από το iBookstore της Apple. Σκοπεύετε να επεκτείνετε τα ιντερνετικά σημεία πώλησης; Θα δούμε σύντομα πολύ περισσότερα βιβλία σας σε ηλεκτρονική μορφή;

Αργ. Καστανιώτης: Η πλατφόρμα διακίνησης ψηφιακού περιεχομένου θα είναι έτοιμη πριν από το τέλος του χρόνου, για να ενημερωθούν τα ενδιαφερόμενα βιβλιοπωλεία, αλλά και να μπορέσουν να επωφεληθούν και από το πρόγραμμα του ΕΣΠΑ που θα χρηματοδοτήσει τέτοιες ενέργειες στο χώρο του βιβλίου.

“Ηλ. Αναγνώστης”: Με τα tablet PC και όλο και περισσότερο και τους ηλεκτρονικούς αναγνώστες να μπορούν να συνδεθούν στο internet, θα υπάρξει και στην Ελλάδα η δυνατότητα για αγορά και κατέβασμα ηλεκτρονικών βιβλίων των Εκδόσεων Καστανιώτη κατευθείαν στη συσκεύη;

Αργ. Καστανιώτης: Η αγορά ηλεκτρονικών βιβλίων απευθείας από τη συσκευή είναι ήδη δυνατή μέσω της ιστοσελίδας μας για τις ταμπλέτες και κινητά τηλέφωνα της Apple ή για όσες συσκευές φέρουν το λειτουργικό σύστημα Android. Προϋπόθεση είναι να έχει εγκαταστήσει ο χρήστης μια από τις δωρεάν εφαρμογές ανάγνωσης, όπως το Stanza για το iOS ή το Aldiko για το Android, ώστε να μπορεί το epub να αποθηκευτεί στη βιβλιοθήκη της συσκευής του. Για ανάγνωση με το iBooks της Apple απαιτείται συγχρονισμός με τον υπολογιστή μέσω iTunes.

Διαβάστε επίσης:

• e-books στα ελληνικά (δωρεάν και προς πώληση)
• Τα e-books των Εκδόσεων Λιβάνη – Δηλώσεις στον “Ηλεκτρονικό Αναγνώστη”