Δημιουργήστε το δικό σας e-book σε ePUB από άρθρα της Wikipedia

Τη δυνατότητα να δημιουργήσουμε ένα ηλεκτρονικό βιβλίο σε μορφή ePUB από άρθρα της Wikipedia της επιλογής του χρήστη ανακοίνωσε χτες το ίδρυμα Wikipedia. Παρόλο που η ανακοίνωση ρητά αναφέρεται μόνο στην αγγλόφωνη Wikipedia, το ίδιο ισχύει και στην ελληνόφωνη αδελφή εγκυκλοπαίδεια Βικιπαίδεια. Οι κάτοχοι Kindle μπορούν στη συνέχεια να μετατρέψουν χωρίς πρόβλημα τα ePUB σε Mobi για τις συσκευές τους (οδηγός βήμα βήμα). 
Η δημιουργία ebooks από άρθρα της Wikipedia, σε όλες τις γλώσσες, είναι ένα παλιό χαρακτηριστικό της εγκυκλοπαίδειας, χρήσιμο για τη δημιουργία συλλογών από συναφή άρθρα της εγκυκλοπαίδειας, αλλά και την ανάγνωση της χωρίς σύνδεση στο internet. Μέχρι τώρα ήταν δυνατό το κατέβασμά τους σε μορφή PDF, ODT (αρχείο αντίστοιχο των αρχείων του Word) και Kiwix (για την ανάγνωση της Wikipedia μέσα από τον browser χωρίς σύνδεση στο internet). Υπήρχε η δυνατότητα παραγγελίας της συλλογής άρθρων ως τυπωμένο βιβλίο (print-on-demand). Αυτό που προστέθηκε είναι η δυνατότητα μετατροπής και κατεβάσματος της συλλογής άρθρων και σε μορφή ePUB. Και είναι μια σημαντική προσθήκη γιατί τα αρχεία ePUB σελιδοποιούν το κείμενο ανάλογα με τη διαθέσιμη οθόνη, χωρίς να αλλοιώνουν τη μορφοποίησή του, και είναι έτσι καταλληλότερα από τα PDF για ανάγνωση σε συσκευές όπως τα κινητά τηλέφωνα, οι ηλεκτρονικοί αναγνώστες και τα tablet PC, ιδίως αυτά των 7 ιντσών. 
Το καλοκαίρι τη δυνατότητα δημιουργίας ebook σε ePUB είχε δώσει πρώτη η ελληνική Βικιθήκη, που συγκεντρώνει βιβλία ελεύθερα δικαιωμάτων.

Οδηγός βήμα βήμα

Στις δοκιμές που έκανα με την ελληνική Wikipedia η συλλογή των άρθρων, η μετατροπή τους και το κατέβασμα του e-book σε ePUB γινόταν εύκολα και αποτελεσματικά. Η προσθήκη άρθρων λειτουργεί ομαλά, ενώ ο χρήστης μπορεί να ορίσει χωρίς προβλήμα τον δικό του τίτλο και υπότιτλο για το ebook, να αλλάξει τη σειρά των άρθρων και να τα ταξινομήσει σε κεφάλαια. Γενικά, το εργαλείο δημιουργίας βιβλίων είναι ιδιαίτερα απλό και εύχρηστο. [Σημ.: Επίσημα η ελληνική Wikipedia ονομάζεται “Βικιπαίδεια”, αλλά στο κείμενό μου χρησιμοποιώ τον πιο καθιερωμένο όρο Wikipedia και αναφέρομαι πάντα στην ελληνικόφωνη Wikipedia. Και στην άλλες Wikipedia η διαδικασία είναι η ίδια].
Για να δημιουργήσετε ένα ebook από άρθρα της Wikipedia, ανεξάρτητα αν είναι PDF, ODT ή ePUB, επιλέγεται από την πλάγια στήλη στα αριστερά της σελίδας της Wikipedia “Εκτύπωση/εξαγωγή” και στη συνέχεια “Δημιουργία βιβλίου”. Δε χρειάζεται να έχετε λογαριασμό στη Wikipedia.
Στη νέα σελίδα που εμφανίζεται, επιλέξτε “Έναρξη δημιουργίας βιβλίου”.
Επιστρέφετε αυτόματα στο άρθρο από το οποίο ξεκινήσατε. Πλέον στο πάνω μέρος του άρθρου εμφανίζεται ένα πλαίσιο με τον τίτλο “Δημιουργός βιβλίων”. Από εκεί μπορείτε να προσθέσετε στο e-book το άρθρο στο οποίο βρίσκεστε (“Προσθήκη αυτής της σελίδας στα βιβλία σας”), να δείτε ποια άρθρα έχετε προσθέσει ως τώρα (“Εμφάνιση βιβλίου”) και να δείτε τις θεματικά συναφείς προτάσεις περισσότερων άρθρων για το ebook σας (“Πρόταση σελίδων”).
Όταν μια σελίδα έχει προστεθεί στο ebook σας, εμφανίζεται η δυνατότητα να την αφαιρέσετε και αυξάνεται αντίστοιχα ο αριθμός των σελίδων’άρθρων στην “Εμφανιση βιβλίου”.
Σε μια πολύ χρήσιμη δυνατότητα, μπορείτε να προσθέσετε άρθρα δείχνοντάς τα με το ποντίκι και πατώντας στη συνέχεια στο μενού που αναδύεται “Προσθήκη συνδεδεμένης σελίδας wiki στο βιβλίο σας”. Έτσι, μπορείτε να προσθέσετε άρθρα στο ebook σας χωρίς να επισκεφτείτε τις σελίδες τους, βρίσκοντάς τα π.χ. καθώς διαβάζετε ένα γενικότερο λήμμα της εγκυκλοπαίδειας.
Μπορείτε επίσης να μεταβείτε στην κεντρική σελίδα μιας κατηγορίας άρθρων και να προσθέσετε με ένα κλικ όλα τα άρθρα αυτής της κατηγορίας στο ebook σας. Αυτό θέλει προσοχή, γιατί μερικές κατηγορίες στη Wikipedia έχουν πολύ μεγάλο αριθμό άρθρων και μπορεί να μην τα χρειάζεστε όλα.
(κλικ στην εικόνα για μεγέθυνση)
Μόλις τελειώσετε τη συγκέντρωση των άρθρων, πατήστε από τη σελίδα στην οποία βρίσκεστε την επιλογή “Εμφάνιση βιβλίου”. Οδηγείστε έτσι στη σελίδα “Διαχείριση του βιβλίου σας”. Εκεί μπορείτε να ορίσετε τίτλο και υπότιτλο για το ebooks, να δημιουργήσετε κεφάλαια, να αλλάξετε τη σειρά των κεφαλαίων σύροντας τους τίτλους τους ή ταξινομώντας τα αλφαβητικά και να ακυρώστε το βιβλίο.
Αυτές οι επιλογές είναι προαιρετικές. Αν δεν ορίσετε τίτλο, ως τίτλος του βιβλίου θα οριστεί αυτόματα ο τίτλος του πρώτου κατά σειρά άρθρου που επιλέξατε (και δε θα υπάρχει υπότιτλος) Αν δεν αλλάξετε τη σειρά των άρθρων, αυτά θα εμφανιστούν στο e-book με τη σειρά που τα επιλέξατε. Και αν δε δημιουργήσετε εσείς κεφάλαια, αυτόματα κάθε άρθρο θα είναι και ξεχωριστό κεφάλαιο.
Στη συνέχεια, μπορείτε να παραγγείλετε το βιβλίο ως εκτυπωμένο (επί πληρωμή) ή να επιλέξετε μορφή (PDF, ePUB, word processor/ODT, Kiwix) και να πατήσετε “Λήψη” για να το κατεβάσετε σε ηλεκτρονική μορφή.
Το PDF είναι καλύτερη επιλογή για να εκτυπώσετε το βιβλίο (ή τμήματά του) και το ePUB προσφέρεται για ανάγνωση σε κινητά τηλέφωνα, tablet PC, ηλεκτρονικούς αναγνώστες, αλλά και υπολογιστές.
Αφού έχετε πατήσει “Λήψη”, ξεκινάει η διαδικασία δημιουργίας του βιβλίου σας και μετατροπής του στη μορφή αρχείου που επιλέξατε. Αν έχετε προσθέσει πολλά και εκτενή άρθρα στο e-book σας, θα χρειαστεί να περιμένετε κάποια λεπτά. Όταν εμφανιστεί η σελίδα “Η μορφοποίηση ολοκληρώθηκε” κατεβάστε το αρχείο σας (δεν κατεβαίνει αυτόματα).
Αν δε θέλετε να συνεχίσει να εμφανίζεται σε κάθε άρθρο το πλαίσιο για  τη δημιουργία βιβλίων, επιλέξτε από την πλάγια στήλη δεξιά “Απενεργοποίηση δημιουργού βιβλίων”.
Δείτε επίσης το κατατοπιστικό βίντεο της Wikipedia (στα αγγλικά) και τη σχετική σελίδα με οδηγίες από την ελληνική Wikipedia.

e-book από τη Wikipedia στο Kindle

Χωρίς ενσωμάτωση γραμματοσειρών
Αντίθετα με το αντίστοιχο εργαλείο της ελληνικής Βικιθήκης, δεν είναι δυνατή η ενσωμάτωση γραμματοσειρών στα e-book σε ePUB που δημιουργούνται από άρθρα της Wikipedia. Αυτό δεν είναι πρόβλημα αν τα άρθρα είναι στα αγγλικά ή άλλες γλώσσες με λατινικό αλφάβητο. Μπορεί όμως να είναι πρόβλημα για τα ePUB στα ελληνικά. Συγκεκριμένα, κυρίως οι παλιότεροι ηλεκτρονικοί αναγνώστες δεν απεικονίζουν σωστά κείμενο στα ελληνικά όταν δεν είναι ενσωματωμένες οι γραμματοσειρές στο ePUB (εμφανίζεται ένα ? όπου υπάρχει τονισμένο γράμμα). Και στους υπολογιστές υπάρχει το ίδιο πρόβλημα με το πρόγραμμα Adobe Digital Editions. Στους υπολογιστές πάντως λύνεται εγκαθιστώντας ένα εναλλακτικό πρόγραμμα για ePUB όπως τα FBReader, Calibre και Azardi ή το πρόσθετο EPUBReader για τον browser Firefox.
Με τις γραμματοσειρές δε θα αντιμετωπίσετε πρόβλημα στις περισσότερες εφαρμογές για iPhone, iPad και Android, όπως χωρίς πρόβλημα θα γίνει και η μετατροπή για εφαρμογές και συσκευές Kindle.