Το βιβλίο στην εποχή της κρίσης. Ανοιχτή επιστολή βιβλιοbloggers.
Το eAnagnostis.gr δημοσιεύει σήμερα κείμενο που έλαβε για το βιβλίο την εποχή της κρίσης και το ζήτημα της τιμής των βιβλίων στα ελληνικά, και των ebooks ανάμεσά τους. Το κείμενο γράφτηκε από τη Βιβή Γ. της “Λέσχης Ανάγνωσης του ‘Degas‘” σε συνεργασία με τον Πατριάρχη του “Βιβλιοκαφέ“. Δημοσιεύεται σε πολλά ελληνικά βιβλιοblogs σήμερα. Στο τέλος του κειμένου μπορείτε να βρείτε τα δικά μου σχόλια.
Κυρίες και κύριοι εκδότες,
ζητούμενο, τόσο για σας όσο και για μας τους βιβλιόφιλους ιστολόγους, είναι να αυξηθεί η αναγνωσιμότητα σε μια Ελλάδα, που διαβάζει όλο και λιγότερο.
Βασικό πρόβλημα τα τελευταία χρόνια είναι η κρίση. Μια κρίση οξύτατη και πολυεπίπεδη. Έχει εισβάλει στις επιχειρήσεις σας, αλλά διαστρωματωμένα αποτυπώνεται πλέον και στο μεγαλύτερο κομμάτι της ελληνικής κοινωνίας και επηρεάζει, αντιστοίχως αναλογικά και πάντως δραματικά, τη ζωή όλων μας. Όταν η ανεργία και η κάθετη πτώση του εισοδήματος έχουν εκτοξευθεί στους πιο υψηλούς δείκτες των τελευταίων δεκαετιών, η βασική βεβαίως προτεραιότητα δεν μπορεί παρά να είναι η υπεράσπιση της Αξιοπρέπειας στην καθημερινή διαβίωση με όλα όσα πρέπει αυτή να περιλαμβάνει σε συνθήκες Δημοκρατίας: Υγεία, Στέγη, Τροφή, Εκπαίδευση, Ελευθερία.Για τους βιβλιόφιλους αυτής της χώρας, που στην πλειονότητά τους δεν είναι ένα προνομιούχο κομμάτι, που ζει εκτός κοινής οικονομικής πραγματικότητας, το βιβλίο αποτελεί ένα πολύ σημαντικό αγαθό ενταγμένο στα παραπάνω, το οποίο δεν μπορεί και δεν πρέπει να μπει στην λίστα εκείνων, που θα μειωθούν ή θα κοπούν εντελώς, επειδή η ακρίβεια το καθιστά συχνά απλησίαστο.Αν με τις προσφορές, τα παζάρια, την στροφή στους παλιούς τίτλους και την επιστροφή στις βιβλιοθήκες διαφαίνεται μια καλή λύση, τι θα γίνει με τους καινούργιους τίτλους;Θα αφορούν σε όλο και πιο λίγους; Και αν παγιωθεί αυτό ως αναγκαστική συνθήκη στην κρίση, θα πάμε από την εκδοτική πλημμυρίδα σε μιαν εκδοτική άμπωτη, της οποίας τα απαιτούμενα χαρακτηριστικά θα περιγράφονται με την φράση εκδίδουμε ό,τι μπορεί να αποσβέσει;Είχαν ακουστεί και παλιότερα αντιρρήσεις για την τιμή του βιβλίου, τόσο από αναγνώστες όσο και από τους ειδικούς του χώρου, δημοσιογράφους και κριτικούς. Όταν ένα μέσο βιβλίο στοιχίζει 15-20€, οι περισσότεροι θα προτιμήσουν να παρακολουθήσουν μια ταινία στον κινηματογράφο, που κοστίζει πολύ κάτω από 10€ ή τα ίδια χρήματα να τα αφιερώσουν σε άλλου είδους (ψυχαγωγική) διέξοδο.Το ίδιο δυστυχώς ισχύει και για το ηλεκτρονικό βιβλίο. Εκεί που θα έπρεπε η τιμή να είναι πολύ χαμηλότερη, δεδομένου ότι τα έξοδα έκδοσης είναι μικρότερα, παρατηρούνται μικρές διαφορές σε σχέση με το έντυπο βιβλίο. Το λογικό θα ήταν ο αναγνώστης, που έχει την ανάλογη συσκευή, να παρακινηθεί να αγοράζει άυλα κείμενα, ενώ αυτός που δεν έχει, να βρει κίνητρο για να ακολουθήσει την εξέλιξη.Πριν φτάσουμε στο θλιβερό και στρεφόμενο στην ουσία κατά του πολιτισμού μας σημείο, να εκμηδενιστεί δηλαδή εντελώς ο αριθμός των αναγνωστών, ας επιχειρήσετε εσείς, οι εκδοτικοί οίκοι, καθώς σ’ εσάς πέφτει πρωτίστως αυτή η υποχρέωση,ένα θαρραλέο βήμα: μείωση της τιμής των καινούργιων τίτλων, ώστε να μην ανακοπεί η δημιουργική έκφραση όλων αυτών, στους οποίους ανάμεσα, πάντοτε, υπάρχουν ταλέντα που δεν πρέπει να χαθούν, επειδή θα έχει προκριθεί λόγω ωμής ανάγκης, το εφήμερο και το ευπώλητο.
Το βιβλίο,σήμερα, είναι ακριβό και αποτρέπει την αγορά του. Αυτή είναι η πραγματικότητα,την οποία όμως, εσείς, μπορείτε να αλλάξετε.
Ως αναγνώστες, ιστολόγοι και πολίτες, σας ζητάμε την μεγαλύτερη δυνατή μείωση και, αν το πράξετε, πρώτοι εμείς, θα την υποστηρίξουμε.Αντιλαμβανόμαστε τις ποικίλες δυσκολίες,από τις υποχρεώσεις σας στους εργαζόμενους, το κόστος χαρτιού, τα βάρη των δικαιωμάτων, των μεταφράσεων και ούτω καθεξής μέσα μάλιστα στις ιδιαιτερότητες της ελληνικής αγοράς με τους γλωσσικούς της περιορισμούς και τον ελάχιστο πληθυσμό, όμως και πάλι το βιβλίο, ακριβώς στην παρούσα κρίση, οφείλουμε να το διαδώσουμε ως αγαθό και όχι ως πολυτέλεια των ολίγων.Τα ιστολόγιά μας, πάντα φιλόξενα και χωρίς κανενός είδους αντάλλαγμα, λειτουργήσαμε και λειτουργούμε, εκ των πραγμάτων, ως… διαφημιστές βιβλίων! Ειδικά εκείνων που υπερβαίνουν το εφήμερο…Εμείς μπορούμε να συνεχίσουμε υπηρετώντας από κοινού με σας την Λογοτεχνία (και κάθε άλλου είδους λόγο) και συμβάλλοντας στην επιβίωσή της, αν κι εσείς θελήσετε να προχωρήσετε σ’ αυτό, που επιτακτικά πλέον σας ζητάμε: χαμηλές τιμές σε όλα και ειδικότερα στα καινούργια βιβλία, χωρίς αλλαγή στην αισθητική και την ποιότητά τους.
Κάποιες επισημάνσεις
Το κείμενο αποτελεί πρωτοβουλία των δύο bloggers. Και ως τέτοιο το παραθέτω παραπάνω. Ως μια συμβολή σε μια συζήτηση που συνεχίζεται.
Το ζήτημα της τιμής των βιβλίων στα ελληνικά σε έντυπη ή ηλεκτρονική μορφή είναι βέβαια υπαρκτό. Δεν είναι καθόλου λίγοι οι τίτλοι που κινούνται στα 20 ευρώ, ακόμα και όταν ο συγγραφέας είναι Έλληνας και η έκτασή του έχει επαυξηθεί χάρη στη μεγάλη γραμματοσειρά. Χαρακτηριστικό παράδειγμα το τελευταίο βιβλίο του Μάρκαρη.
Το ζήτημα της τιμής των βιβλίων στα ελληνικά σε έντυπη ή ηλεκτρονική μορφή είναι βέβαια υπαρκτό. Δεν είναι καθόλου λίγοι οι τίτλοι που κινούνται στα 20 ευρώ, ακόμα και όταν ο συγγραφέας είναι Έλληνας και η έκτασή του έχει επαυξηθεί χάρη στη μεγάλη γραμματοσειρά. Χαρακτηριστικό παράδειγμα το τελευταίο βιβλίο του Μάρκαρη.
Ναι, το θέμα της τιμής δεν αφορά όλους τους εκδοτικούς οίκους εξίσου. Αλλά αφορά τους περισσότερους και δεν πιστεύω ότι ένα τέτοιο κείμενο θα έπρεπε να μπει σε μια περιπτωσιολογία. Περιγράφει τη γενική εικόνα.
Ας σημειωθεί επίσης ότι αρκετοί από τους συντελεστές του βιβλίου έχουν υποστεί μειώσεις στις αμοιβές τους: από τους συγγραφείς έως τους μεταφραστές, τους επιμελητές και τους υπάλληλους βιβλιοπωλείων.
Το κείμενο, και το αίτημα της μείωσης των τιμών, θα έπρεπε βέβαια να απευθύνεται εξίσου σε εκδοτικούς οίκους και βιβλιοπωλεία. Ο εκδότης καθορίζει την τιμή καταλόγου, αλλά το ποσοστό των βιβλιοπωλείων σε αυτήν δεν είναι καθόλου ασήμαντο – σε κάποιες περιπτώσεις ισοδυναμεί με ή ξεπερνά το ποσοστό του εκδοτικού οίκου.
Και ναι, θα πρέπει να δούμε πέρα από την τελική, λιανική τιμή του βιβλίου πώς ακριβώς μοιράζονται τα έσοδά του.
Στην Ελλάδα τα βιβλία εκδίδονται για ένα δυνητικό κοινό 11 εκατομμυρίων, από το οποίο ένας μικρός σχετικά αριθμός είναι συστηματικοί αναγνώστες βιβλίων – εξαιρούμαι εδώ την ανάγνωση βιβλίων για επαγγελματικούς σκοπούς ή για τις σπουδές. Δεν πρόκειται για κάποια παγκόσμια ή πανευρωπαϊκή πρωτοτυπία. Είναι η ίδια εικόνα σε όλον τον ευρωπαϊκό Νότο με το πρόσθετο επιβαρυντικό στοιχείο ότι η ελληνική γλώσσα έχει πολύ λίγους ομιλητές εκτός Ελλάδας.
Ο πυρήνας του προβλήματος βρίσκεται όμως αλλού. Στην Ελλάδα “διαβάζω ένα βιβλίο” σημαίνει ότι πηγαίνω στο βιβλιοπωλείο και το αγοράζω – και το αγοράζω καινούργιο. Η αγορά μεταχειρισμένων βιβλίων είναι στα όρια της ανυπαρξίας και οι βιβλιοθήκες απίστευτα υποβαθμισμένες και υποχρηματοδοτούμενες. Οι σχολικές βιβλιοθήκες έχουν κλείσει ή κλείνουν.
Αποτέλεσμα; Και μια κουλτούρα ανάγνωσης δεν ευνοείται και η μόνη επιλογή που έχουμε για να διαβάσουμε είναι να αγοράσουμε.
Σωστό το παράδειγμα με το τελευταίο βιβλίο του Μάρκαρη που λιγες ακόμα σελίδας να έλειπαν θα έμοιαζε με περιοδικό. Τα σχεδόν 20 ευρώ δε είναι εκτός πραγματικότητας. Ο κος Μάρκαρης που είναι και πρόεδρος του εθνικού κέντρου βιβλίου αλλά και και επιτυχημένος συγγραφέας ποια άποψη έχει για το θέμα; Κάποια τοποθέτηση;
ήθελα να πώ “…Τα σχεδόν 20 ευρώ ΕΙΝΑΙ εκτός πραγματικότητας…”
Άγαπητέ Στέφανε,
ούτε ο Μάρκαρης είναι πια πρόεδρος ούτε το ΕΚΕΒΙ υφίσταται.
Αλλά κι όταν ήταν πρόεδρος…Κι ο Μάρκαρης κι ο Θεοδωρόπουλος κι ο Τατσόπουλος ως αντιπρόεδρος ή στο ΔΣ,δεν θυμάμαι,δεν μπορούσαν να κάνουν ουσιατικά πράγματα.
Άλλο πράγμα θέλει.Κεντρική πολιτική βούληση να αγκαλιάσει πραγματικά όλο το φάσμα του πολιτισμού και μια λιγότερο φιλοχρήματη επιχειρηματική πολιτική των εκδοτών.
Αν σκεφτούμε πως με τις τελευταίες μειώσεις πρέπει να δουλεύουμε περισσότερο από μια μέρα για να αγοράσουμε ένα βιβλίο σίγουρα είναι καιρός να γίνει κάτι με τις τιμές τους. Δεν μπορώ να θυμηθώ την τελευταία φορά που αγόρασα καινούριο βιβλίο, έχω κάνει στροφή στους κλασικούς από καιρό (κατεβάζοντας τα απο το δίκτυο)και φυσικά ότι έχουν ευχαρίστηση να προσφέρουν με έκπτωση τα βιβλιοπωλεία. Ευτυχώς στην πόλη μας η Δημοτική Βιβλιοθήκη, χάρη στις δωρεές διαθέτει αρκετά καινούρια και δε μένουμε πολυ πίσω. Δε μπορώ να ξεχάσω πως όταν έψαχνα το “Ζοφερός Οίκος” του Ντίκενς είδα πως η τιμή του ήταν 52 ευρώ για τους δύο τόμους. Τελικά το αγόρασα στα αγγλικά για τρία ευρώ σε paperback. Δε λέω η ελληνική έκδοση είναι πολύ καλή αλλά στο βιβλίο περισσότερο μετρά το περιεχόμενο. α, και τα 48 ευρώ που μου έμειναν στο πορτοφόλι.
Πολύ σωστό και το κείμενο και οι παρατηρήσεις και τα σχόλια των φίλων. Ας ελπίσουμε ότι αυτοί που πρέπει θα δώσουν τη σημασία που πρέπει.
Καλησπέρα.
Από την συζήτηση που συνεχίζεται και στο fcb και στο twitter απ ό,τι μου είπαν,βγήκε μια παράλειψη κι ένα λαθάκι στην λίστα των συμμέτεχόντων .
Παραθέτω την σωστή επειδή πολλοί φίλοι τo σημειώνουν ως παράλειψη στο κλείσιμο της επιστολής.
Ευχαριστώ.
Λέσχη Ανάγνωσης του Degas
Βιβλιοκαφέ
Διαβάζοντας
Librofilo
Καγκουρώ
Βολτίτσες
Read-for-a-Life
Desperado Reading Diaries
Anagnostria
Ηλεκτρονικός Αναγνώστης
Νεάρχου Παράπλους
Το Ιστολόγιο του Θαλή
Θα ήθελα να διευκρινίσω ότι ο “Ηλεκτρονικός Αναγνώστης” δε συνυπογράφει την επιστολή.
Τη δημοσίευσα, παραθέτοντάς την ακριβώς, γιατί ο διάλογος πάνω στο θέμα που θίγει είναι χρήσιμος και αναγκαίος. Και στη συνέχεια κατέγραψα τις αρκετές, δικές μου επισημάνσεις.
eAnagnostis
Διορθώθηκε και σ΄ευχαριστούμε για την φιλοξενία.