Νίκος Μπακουνάκης, Το Βήμα: Το μέλλον του βιβλίου

Άρθρο του Νίκου Μπακουνάκη στο Βήμα της Κυριακής, 14 Νοεμβρίου 2010. Τα links είναι δικές μου προσθήκες.

Κάθε τρεις και λίγο η Αmazon ανακοινώνει ότι πουλάει περισσότερα ηλεκτρονικά βιβλία από έντυπα (1, 2). Δεν ξέρω αν αυτό είναι στοιχείο επικοινωνιακής στρατηγικής προκειμένου το γιγαντιαίο ηλεκτρονικό βιβλιοπωλείο να προωθήσει τη δική του μηχανή ανάγνωσης, το Κιντλ. Σημασία έχει όμως ότι το ηλεκτρονικό βιβλίο είναι πλέον πραγματικότητα και τα μεγέθη του δεν μπορούν να αμφισβητηθούν. Υπάρχει βεβαίως και η άλλη πλευρά: το έντυπο βιβλίο εξακολουθεί να είναι ελκυστικό και μάλιστα σε βάθος χρόνου. Το σημαντικό πάντως είναι ότι ο κόσμος των εκδόσεων έχει μπει στην ψηφιακή εποχή με ένα μοντέλο που έχει τιμή και μάλιστα ίδια ή αρκετές φορές υψηλότερη απ΄ αυτήν του εντύπου, έχει εργαλεία, τις μηχανές ή τις ταμπλέτες ανάγνωσης (σαν το i-pad), έχει κατοχυρωμένα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας και επομένως δεν κινδυνεύει να καταρρεύσει από το free και το δωρεάν, όπως έγινε με τη μουσική βιομηχανία.

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι αυτή η μετάβαση θα είναι ανώδυνη. Στο οικοσύστημα συγγραφείς- εκδότες- διανομείς, βιβλιοπώλες- αναγνώστες ο αδύναμος κρίκος είναι ο παραδοσιακός βιβλιοπώλης. Η θέση του αναγνώστη αναβαθμίζεται αφού, με τη βοήθεια των κοινωνικών δικτύων, η παραδοσιακή μοναχικότητά του καταλύεται και μπορεί πλέον να μοιράζεται το αναγνωστικό του γούστο και την αναγνωστική του συμπεριφορά με άλλους.

Εχουμε και τα εργαλεία. Η εταιρεία Βain & Company ανακοίνωσε πριν από λίγες ημέρες τα αποτελέσματα έρευνας μεγάλης κλίμακας που διεξήγαγε σε τρεις ηπείρους και σε δείγμα 6.000 ανθρώπων ηλικίας από 18 και πάνω (πηγή: «Le Figaro», 9 Νοεμβρίου 2010). Το πρώτο εύρημα είναι ότι με ορίζοντα το 2015 ποσοστό 15%-20% του πληθυσμού θα έχει ψηφιακές μηχανές ανάγνωσης ή πολυμεσικές ταμπλέτες. Αυτό σημαίνει ότι θα είναι αντίστοιχο και το ποσοστό της αγοράς ηλεκτρονικού βιβλίου, που βεβαίως θα ποικίλλει ανάλογα με το λογοτεχνικό είδος και τη χώρα. Το εύρημα αυτό συνοδεύεται από μια άλλη- αισιόδοξη- εκτίμηση: ότι όσοι διαθέτουν ψηφιακές πλατφόρμες ανάγνωσης «καταναλώνουν» περισσότερα βιβλία, τόσο σε ηλεκτρονική όσο και σε έντυπη μορφή. Αλλά το εντυπωσιακό εύρημα αυτής της έρευνας είναι ότι το 40% των συμμετεχόντων εκδήλωσαν ισχυρό σύνδεσμο με το χαρτί, με το έντυπο βιβλίο. Είναι φανερό ότι το χάρτινο βιβλίο, τόσο ως αγαθό όσο και ως φυσικό αντικείμενο, παρουσιάζει μεγαλύτερες αντιστάσεις, γιατί προφανώς είναι φορέας άλλης ποιότητας υλικού, ικανοποιεί άλλες ανάγκες (απόλαυση, φυγή) σε σχέση με άλλα χάρτινα προϊόντα, για παράδειγμα τις εφημερίδες, που υποχωρούν δραματικά κάτω από την πίεση των νέων μέσων, των web native media.

Ολα δείχνουν ότι το μέλλον του βιβλίου (και στις δύο μορφές) είναι εξασφαλισμένο αφού υπάρχει το επιχειρηματικό μοντέλο. Αυτό δεν έχει σχέση με τοπικές κρίσεις σαν αυτήν που περνάμε τώρα στην Ελλάδα, με τον εκδοτικό κόσμο να υποφέρει τόσο από το γενικότερο κλίμα όσο και από τις ιδιαίτερες δυσπλασίες της ελληνικής εκδοτικής αγοράς. Οπως ήδη είπαμε, το εκδοτικό οικοσύστημα δεν θα μείνει ανέπαφο αλλά θα έχουμε πάντα την ανάγκη των ιστοριών, πάντα την ανάγκη των βιβλίων.

Νίκος Μπακουνάκης (email)

Πηγή: Το Βήμα της Κυριακής