Επίσημη έρευνα για καρτέλ τιμών στα ebooks ξεκινά η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενάντια σε 5 μεγάλους εκδότες και την Apple

Επίσημη έρευνα ανακοίνωσε σήμερα ότι ξεκινάει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή για να διαπιστώσει αν πέντε μεγάλοι ευρωπαϊκοί εκδοτικοί οίκοι σε συνεργασία με την Apple παραβιάζουν τους αντιμονοπωλιακούς κανόνες της Ευρωπαϊκής Ένωσης και έχουν προχωρήσει στη δημιουργία καρτέλ τιμών για τα ηλεκτρονικά βιβλία τα οποία διαθέτουν. Στο στόχαστρο μπάινει η διάθεση των e-books μέσω του agency model, που επιτρέπει ο εκδότης, και όχι το βιβλιοπωλείο, να καθορίζει την τελική λιανική τιμή των e-books με τα βιβλιοπωλεία να παίρνουν σταθερό ποσοστό επί των πωλήσεων.
Σύμφωνα με την επίσημη ανακοίνωση, Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα ερευνήσει αν «οι διεθνείς εκδοτικοί οίκοι Hachette Livre (Lagardère Publishing, Γαλλία), Harper Collins (News Corp., ΗΠΑ), Simon & Schuster (CBS Corp., ΗΠΑ), Penguin (Pearson Group, Ηνωμένο Βασίλειο) και Verlagsgruppe Georg von Holzbrinck (ιδιοκτήτης ανάμεσα σε άλλα του Macmillan, Γερμανία) έχουν, πιθανόν σε συνεργασία με την Apple, εμπλακεί σε αντι-ανταγωνιστικές πρακτικές που επηρεάζουν την πώληση ηλεκτρονικών βιβλίων στον Ευρωπαϊκό Οικονομικό Χώρο, σε παραβίαση των αντιμοπωλιακών κανόνων της Ευρωπαϊκής Ένωσης». Ο Ευρωπαϊκός Οικονομικός Χώρος (ΕΟΧ) περιλαμβάνει τις χώρες-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ), καθώς και την Ισλανδία, το Λίχτενστάιν και τη Νορβηγία.

«Η Επιτροπή θα ερευνήσει ιδιαίτερα αν αυτοί οι εκδοτικοί όμιλοι και η Apple έχουν εμπλακεί σε παράνομες συμφωνίες ή πρακτικές με αντικείμενο ή αποτέλεσεμα τον περιορισμό του ανταγωνισμού στην ΕΕ ή τον ΕΟΧ.  Η Επιτροπή εξετάζει επίσης το χαρακτήρα και τους όρους των συμφωνιών agency στις οποίες έχουν προχωρήσει οι πέντε παραπάνω κατονομαζόμενοι εκδότες και λιανοπωλητές για την την πώληση ηλεκτρονικών βιβλίων. Η Επιτροπή ανησυχεί πως αυτές οι πρακτικές μπορεί να παραβιάζουν τους αντιμοπωλιακούς κανόνες της ΕΕ, οι οποίοι απαγορεύουν τα καρτέλ και τις περιοριστικές επιχειρηματικές πρακτικές (Άρθρο 101 της Συνθήκης για τη Λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης)».
Οι πέντε εκδοτικοί οίκοι που κατηγορούνται είναι από τους μεγαλύτερους της Ευρώπης. Οι τρεις έχουν την έδρα τους στις τρεις μεγαλύτερες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, τη Γερμανία, τη Γαλλία και τη Βρετανία, που έχουν και τις μεγαλύτερς αγορές βιβλίου. Οι δύο έχουν έδρα τις ΗΠΑ. Η New Corp. ελέγχεται από τον Ρούπερτ Μέρντοχ. Στο χώρο του ηλεκτρονικού βιβλίου η Apple δραστηριοποιείται μέσω του βιβλιοπωλείου της iBookstore σε 29 ευρωπαϊκές χώρες, ανάμεσά τους την Ελλάδα και την Κύπρο.
Στα ζητήματα ανταγωνισμού στην Ευρωπαϊκή Ένωση η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει αυξημένες αρμοδιότητες. Οι συμφωνίες εταιρειών για από κοινού ορισμό των τιμών στα προϊόντα αντίκειται στην ευρωπαϊκή αντιμονοπωλιακή νομοθεσία και επιφέρει πρόστιμα ανάλογα με τον κύκλο εργασιών των επιχειρήσεων. 

Από την εισβολή στα γραφεία εκδοτικών οίκων στην επίσημη έρευνα
Η επίσημη έρευνα για καρτέλ τιμών στα e-books που ξεκινά η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έρχεται σε συνέχεια της εισβολής των υπηρεσιών της στα γραφεία μεγάλων εκδοτικών οίκων την 1η Μαρτίου του 2011. Τότε η Επιτροπή, παρόλο που είχε επιβεβαιώσει τις έρευνες, δεν είχε κατονομάσει τους εκδοτικούς οίκους τους οποίους αφορούν. Οι μεγάλοι γαλλικοί εκδοτικοί οίκοι Hachette, Flammarion και Gallimard είχαν επιβεβαιώσει τις έρευνες στα γραφεία τους, αλλά άλλοι εκδότες είχαν διαψεύσει πως αποτέλεσαν αντικείμενο έρευνας.
Τώρα η Ευρωπαϊκή Επιτροπή κλιμακώνει την αντίδρασή της και προχωρά σε επίσημη έρευνα κατά συγκεκριμένων, κατονομαζόμενων εκδοτικών οίκων, αλλά και της Apple. Δεν έχει ανακοινώσει πάντως καταληκτική ημερομηνία για την έρευνα, παρά μόνο ότι τη θεωρεί «προτεραιότητα».
Παράλληλα, η βρετανική επιτροπή ανταγωνισμού Office of Fair Trading (OFT) ανακοίνωσε ότι σταματάει την αντίστοιχη έρευνά της για τα ebooks στη Βρετανία χωρίς να εκδώσει πόρισμα και τη συνέχεια των ερευνών αναλαμβάνει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή. 

Agency model και στο βάθος το Amazon

Το πραγματικό επίδικο της έρευνας είναι το agency model στις πωλήσεις των e-books. Σύμφωνα με το agency model, οι εκδοτικοί οίκοι καθορίζουν την τελική λιανική τιμή και τα βιβλιοπωλεία αποσπούν ένα σταθερό ποσοστό προμήθειας για τις πωλήσεις. Αυτός είναι ο τρόπος πώλησης των e-books που κυριαρχεί καθολικά τόσο στις ΗΠΑ όσο και στην Ευρώπη. Όμως στην καθιέρωσή του έπαιξε καθοριστικό ρόλο η είσοδος της Apple στα e-books με το ηλεκτρονικό της βιβλιοπωλείο iBookstore τον Απρίλιο του 2010, συγχρόνως με την κυκλοφορία του πρώτου iPad. Ως τότε στα e-books ίσχυε το wholesale model, όπου τα βιβλιοπωλεία αγοράζουν μαζικά, με έκπτωση, e-books και καθορίζουν εκείνα την τελική τιμή διάθεσή τους στους καταναλωτές. Το wholesale model είχε υιοθετήσει και προωθούσε επιθετικά το Amazon. Με το agency model οι τελικές, λιανικές τιμές των e-books αυξήθηκαν αισθητά.
Σύμφωνα με δηλώσεις που είχε κάνει το Μάρτιο ο Francis Esménard, πρόεδρος του εκδοτικού οίκου Albin Michel του γαλλικού ομίλου Lagardère, πίσω από τις έρευνες της της Ευρωπαϊκής Επιτροπής βρίσκεται το Amazon, που θέλει την κατάργηση του agency model.
Το Amazon, το μεγαλύτερο βιβλιοπωλείο για e-books στις ΗΠΑ, εμφανίζει μεγάλη κινητικότητα τον τελευταίο ενάμιση χρόνο και στην Ευρώπη. Μέσα σε αυτό το χρονικό διάστημα εχει ξεκινήσει τη διάθεση e-books, κατά σειρά, στη Βρετανία, τη Γερμανία, τη Γαλλία και το Βέλγιο, την Ισπανία και την Ιταλία.